Custoza: onbekend wit uit Veneto (Italië)

Stel je voor: je komt binnen enkele weken tijd enkele keren in aanraking met een wijn waarvan je denkt: “Hé, dit is bijzonder.” Is dat serendipiteit of een uitnodiging om erover te schrijven? Ik denk beide, dus deel ik graag mijn bevindingen met jullie.

De wijn waarover het gaat is DOC Custoza Monte del Frà 2022.
Custoza DOC? Nog zo’n herkomstbenaming die niet zo bekend is. Zie ook mijn eerdere artikeltjes over Gavi DOCG en Ribolla Gialla.

Custoza DOC is een relatief klein wijngebied in Veneto, gelegen tussen de stad Verona en het Gardameer. Het overlapt bijna volledig het wijngebied waar ook Bardolino vandaan komt, want Custoza wordt geproduceerd in acht van de negen gemeenten die ook Bardolino produceren.

De zone kenmerkt zich door het amfitheater van morenen (landruggen afkomstig van gletsjers), met een dichte reeks langgerekte heuvels met hoogteverschillen van 50 tot 100 meter. Het is precies dit morenische terrein dat Custozawijn zijn kenmerkende zoutachtige en hartige karakter geeft.

Het gebied profiteert van de invloeden van het Gardameer, maar omdat het aan de rand van de vlakte ligt, is het ook onderhevig aan continentale invloeden en is er voldoende ventilatie door de wind.
De temperatuurschommelingen tussen dag en nacht zorgen ervoor dat de witte druiven hun karakteristieke aroma ontwikkelen.

De toegestane druiven zijn garganega en bianca fernanda (een lokale cortese-kloon), trebbiano en trebbianello (lokale versie van friulano), hoewel malvasia, welschriesling, pinot bianca, chardonnay en manzoni bianca (incrozio manzoni) ook mogen worden gebruikt.

De keuze van de gebruikte druiven in een Custozablend kan, samen met de keuzes die in de wijnmakerij worden gemaakt, tot wezenlijk verschillende interpretaties leiden. De meeste producenten kiezen voor vergisten en opvoeden op roestvrij staal.

Custoza is een frisse en slanke wijn, met knapperige en licht aromatische kenmerken. De essentie ervan ligt in zijn eenvoud, in soepele en gemakkelijke drinkbaarheid. Dit betekent echter niet dat de wijn niet goed zou kunnen evolueren en verouderen. De typische zuurgraad van de betere Custozawijnen zorgt voor dit verouderingspotentieel.

Het overgrote deel van de productie is de instapversie , maar er is ook Custoza Superiore, met druiven afkomstig van de beter gepositioneerde en oudste wijngaarden die een lagere opbrengsten hebben. De regelgeving vereist een minimumrijping van vijf maanden vanaf 1 november na de oogst.
Custoza Reserva gaat zelfs nog verder, met 12 maanden verplichte rijping.

Monte del Frà is verreweg de grootste producent in Custoza. De familie Bonomo, die historische wortels heeft in het gebied,  verwierf sinds de oprichting van het bedrijf in 1958 met veel moeite en beetje bij beetje hun 140 ha wijngaarden.

De blend van de Custoza DOC Monte del Frà 2022 bestaat uit 45% garganega, 35% cortese and 20% trebianello en trebbiano. Het is de instapwijn, maar tegelijk het visitekaartje van de Bonomi-familie.

Zowel bij Jancis Robinson als bij Decanter schrijven ze lyrisch over deze wijn.
Zal ik een stukje commentaar van Tamlyn Currin op Jancisrobinson.com delen?
‘I don’t think that I ever taste this wine without wanting to throw my head back, my arms wide, and laugh with the sheer joy of it. Is this the perfect drink-me-every-day wine? It might be…’
Ik doe ook graag, zei het iets minder poëtisch, mijn duit in het zakje:
licht aromatisch, floraal als een bloemenwei in de ochtendnevel, peertjes, zolderappeltjes, klein exotisch fruit, amandeltjes en wat honing.
Sappig met fijne zuurtjes, levendig, speels en dartel, met gele appeltjes, fijne citrus, zacht en suave mondgevoel. Naar einde toe romigheid en een zachte zoetheid die een heel mooie balans aan de wijn geven.
Lichtvoetig, nooit zwaar of zwoel. Fijne bittertjes in de afdronk, met saliniteit, wat honing en room. Heerlijk.

Als je de gelegenheid hebt, proef dan ook de DOC Custoza Superiore Cà del Magro, afkomstig van hun single-vineyard beplant met een field blend van 55 jaar oude wijnstokken: garganega, trebbiano toscano, cortese en incrocio manzoni. met rijping op fijne droesem in cement. In deze wijn vind je meer complexiteit en diepgang, maar de elegantie en lichtvoetigheid blijft te allen tijde bewaard.

En mocht je je afvragen waar ik op korte tijd de Custoza DOC Monte del Frà tegenkwam: de wijn stond in ‘Classic’ wijnarrangement bij restaurant SOMM in Gent, en ik was een beetje jaloers, want ik had het ‘Special’ wijnarrangement genomen, maar de Custoza pastte even mooi bij het mooie voorgerechtje van Marina en Bart. Enkele weken later zette ik twee sterretjes op de proeflijst van de herfstdegustatie van Van Eccelpoel in Herentals , en recent stelde Jean Pottiez van JJ Wijnen in Berchem deze wijn voor als nieuwe aanwinst in de collectie.

Bronnen:
jancisrobinson.com
decanter.com
wineblog.montedelfra.it

Dit artikel verscheen ook op WijnWijnWijn-magazine, en werd verstuurd met de nieuwsbrief #33 van 10/05/2023.
Abonneer je hier op de nieuwsbrief van WijnWijnWijn en mis niks van de nieuwe gepubliceerde berichten en artikelen, zowel van de WijnWijnWijn-redactie als van de WijnWijnWijn-partners.

Advertentie

Masterclass Ribolla Gialla – Rebula | Wijnclub Brabo

Interessant thema op de maandelijkse bijeenkomst van wijnclub Brabo in Antwerpen vorige keer. Wijnmeester Lander van Hoye nodigde (via Zoom) twee wijnmakers uit afkomstig van de Italiaans-Sloveense grensstreek. Ze gaven een masterclass over de witte druif ribolla gialla (in Italië) en rebula (Slovenië) die daar wordt verbouwd.

Geschiedenis, bodem en klimaat
Ribolla gialla wordt geteeld in Friuli, in het noordoosten van Italië, vlak bij de grens met Slovenië, in de heuvels van Collio. In Slovenië, net ten noorden over de heuvels van Gorizia, staat het merendeel van de rebula-wijnstokken aangeplant in Goriška Brda. De grensstreek is in het verleden regelmatig oorzaak van twist geweest. Joegoslavië, Oostenrijk, Italië, en zelfs even Duitsland hebben ooit aanspraak gemaakt op het gebied.

Honderd miljoen jaar geleden, in het geologische tijdperk ‘Bovenste Krijt’, was het gebied een oceaan. Als gevolg daarvan vind je er nu in de bodem ‘flysh‘: gelaagde sedimentaire afzettingen van zandsteen en mergel, die in Slovenië ‘opoka‘ en in Italië ‘ponca‘ worden genoemd. De bodemlaag werd naar de oppervlakte gebracht door dezelfde tektonische beweging die de Alpen creëerde. Deze bodem, vol mariene fossielen, verkruimelt gemakkelijk, waardoor wijnstokken gemakkelijk tien tot twaalf meter diep kunnen wortelen, waar de opgeloste slibdeeltjes, rijk aan voedingsstoffen en mineralen, worden opgenomen.
Klimatologisch wordt de wijnbouw gekenmerkt door de wisselwerking van bergen en zee, regen en wind. De warme, vochtige winden van de Adriatische Zee worden gecompenseerd door de droge, koele Tramontana-wind van de Julische Alpen. Warme dagen en koele nachten wisselen zich af.

Opoka of ponca – Foto © Ferdinand winery

Ribolla Gialla werd lange tijd beschouwd als een van de beste wijnen van Italië, en in de dertiende eeuw waren de wijnen regelmatig aanwezig op de tafels van de adel van Venetië. De vroegste vermelding van zijn wijn dateert uit 1296, onder de naam Rabola, een oud synoniem voor Ribolla: op 20 maart van dat jaar beslechtte paus Bonifatius VIII een geschil tussen de bisschop van Triëste en het klooster van San Giorgio Maggiore in Venetië over de verkoop van een wijn genaamd Rabola. Later wordt de wijn nog vermeld in een verkoopakte uit 1299.
Net omdat de druif al zo lang bestaat, zijn er veel klonen tot ontwikkeling kunnen komen. Recent DNA-onderzoek naar rebula in Slovenië bevestigt dat het om dezelfde variëteit gaat als ribolla gialla, maar dat er ook een significante genetische diversiteit is tussen de klonen aangeplant in Goriška Brda (Slovenië) en Collio (Italië).

Diversiteit
De unieke klimatologische omstandigheden en bodem, in combinatie met de rijke en bewogen geschiedenis, een lange traditie samen met moderne technieken zorgen voor een heel diverse wijncultuur.
Divers is inderdaad het kenmerk hier.
Traditioneel zijn de Ribolla- en Rebula-wijnen licht van smaak en hoog in zuurtegraad, soms licht bloemig. Meer ambitieuze en innovatieve producenten maken meer geconcentreerde en karaktervolle versies met fermentatie op vat en houtrijping, wat resulteert in een diepgele kleur en rijke geelfruitige, soms nootachtige en minerale smaken. Orange wine (skin contact wine, maceration wine), wijn waarbij de langere schilweking zorgt voor een complex en aromatisch eindproduct was van oudsher een type wijn dat hier geproduceerd werd. Moderne wijnmakers leggen zich daar nu meer en meer op toe, zoals de proeverij zal uitwijzen.

Wijngaarden in Brda – Foto © Ferdinand winery

De wijnen
Lander van Hoye had een afspraak gemaakt met Matjaž Četrtič van Ferdinand Winery (Brda, Slovenië) en Robert Prinčič van het domein Gradis’ciutta (Collio). Via Zoom, laat het virtueel samenkomen dan toch een van de voordelen zijn die de Covidcrisis ons gebracht heeft.

De eerste wijn, een schuimwijn, is al meteen een gezamenlijk project van de twee bevriende wijnmakers.
Matjaž Četrtič uit Kojsko in Brda en Robert Prinčič uit San Floriano wonen op slechts een steenworp van elkaar aan de Italiaans-Sloveense grens. Tijdens zijn masteropleiding wijnhandel ontmoet Robert zijn medestudent Matjaž. Als afstudeerproject besluiten ze een wijn te maken die de twee wijnbouwgebieden van Collio en Brda terug verenigt. De Latijnse naam Sinefinis verwijst het grenzeloze en eindeloze. De wijnmakers noemen hun gezamenlijke project ‘a cross border wine’.

1- Prinčič & Četrtič Sinefinis Rebolium Brut MMXVII (2017)
Schuimwijn geproduceerd met Italiaanse ribolla en Sloveense rebula-druiven volgens de klassieke methode, met hergisting in de fles en 4 jaar rijping sur lattes. De dosage bedraagt 3 gram per liter. De druiven ribolla en rebula vertonen niet zo’n uitgesproken autolysekarakter als bijvoorbeeld chardonnay of pinot noir, de klassieke champagnedruiven.
We vinden florale en citrustonen in de neus, een heel lichte brioche, frisse groene kruiden en witte besjes. Fris en sappig met grannysmithzuurtjes, gedroogde vruchten en fijne bittertjes.

---

2- Gradis’ciutta Ribolla Gialla 2021 (DOC Collio)
De druiven ondergaan 24 uur koude maceratie (cryo-maceratie) voor het persen en vergisten. Daarna blijft de wijn op de fijne droesem tot het bottelen.
Licht aromatische neus van kweepeer, gele appeltjes, lokum (Turks fruit) en kleine rode besjes. Iets breed in aanzet, met gedroogd en wit fruit, een kleine zoete impressie, met een beetje vettigheid van het verblijf sur lie.

3- Ferdinand Rebula / Ribolla Gialla 2021 (PDO Brda)
Met de hand geplukte druiven worden zacht geperst. De most wordt gekoeld tot 10°C. Na 24 uur wordt de heldere most gefermenteerd in roestvrijstalen tanks.
Citrus, perzikjes en hooi in de neus, met een kleine mineraliteit. Strak in aanzet, met stevige citroenzuren, grannysmithappel, en fijne bitters. Een beetje strenge wijn die nog mag versmelten.

---

4- Ferdinand Rebula Época 2020 (PDO Brda)
Geselecteerde manueel geplukte druiven worden ontsteeld en gekneusd. Na 24 uur koude maceratie worden de druiven voorzichtig geperst. Na 24 uur bezinken wordt de most gefermenteerd in 500 liter vaten van Slavonische eik, waarin de wijn ook 12 maanden op de droesem rijpt.
Een rijpe, licht evolutieve neus met botertoets, gele vruchten en gedroogd fruit, rijpe appel, kleine kruiden en een beetje wax. Stevig en redelijk breed mondgevoel, romig met goede zuren. Vrij lange afdronk met rijp fruit en lactisch gevoel.

5- Prinčič Sveti Nikolaj Vino Rebula 2019 (Slovenija)
Robert Prinčič heeft altijd een groot affiniteitsgevoel gehad voor de Collio- en de Brda-regio’s en in het bijzonder voor de ribolla gialla/rebula druif. Dat bracht hem ertoe om ook wijngaarden te verwerven over de grens, op enkele toplocaties van Brda, Neblo en Zali Breg.
De druiven werden geplukt bij volledige fenolische rijpheid en gevinificeerd in de wijnmakerij in Italië in de traditionele lokale stijl, met korte maceratie en een volledig jaar rijping sur lie in grote vaten van Slavonische eik.
Fijn boeket met delicaat licht fruit, gedroogde vruchten en kweepeer, lindenthee, mirabel en vanille. Complexe aanzet met zoet rijp fruit, boter en karamel, en wat vanillebittertjes. Boterige afdronk met licht tannineus gevoel.

---

In de laatste flight komen twee orange wines tegenover elkaar te staan. Ze werden op merkelijk andere wijze vervaardigd.

6- Ferdinand Brutus 2018 (PDO Brda)
De met de hand geplukte druiven worden ontsteeld en in vaten met wilde inheemse gistcultuur spontaan tot fermentatie gebracht. Na de gisting blijven de bessen in contact met de wijn tot de volgende oogst, dat is gedurende 12 maanden. Pas daarna wordt de wijn gescheiden van de bessen en nog een jaar verder gerijpt in vat.
Licht koperkleurig, beetje matte spiegel.
Sinaasschil, potpourri van gedroogde bloemen en gedroogd fruit, lindethee en zwarte thee, kerrie. Licht en dartel (!), met fijne zuren en tannines, gedroogd fruit en zeste van citrus, kardemon, kruidigheid. Lange afdronk met perzik, gedroogde vruchten, romigheid en fijne tanninebittertjes.

7- Prinčič Sveti Nikolaj Serenditpità Vino Rebula 2020 (Slovenija)
Hier maar 20 tot 25 dagen ‘skin contact’, waarbij de wijn in ‘Tino‘-vaten, piramidevormige open fermenters van 34.000 liter, vergist.
Lichte koperkleur, helder.
Gesloten in eerste neus, dan intens complex, met gedroogde en opgelegde citrus, kweepeer, lindenthee, rozijntjes en vanille. Wat boterig met bloemenhoning. Complexe aanzet met veel impressies, mooie balans tussen zuur en zoet (van het rijpe fruit, zegt de wijnmaker, want de wijn is volledig droog uitgegist). Lange afdronk met rozijntjes, gedroogde vruchten, cacao en zwarte chocolade.

---

Ik ga bekennen: een tijdje terug had ik besloten om me niet meer bezig te houden met orange wines. Dat was na de zoveelste teleurstelling toen ik nog maar eens harde, onevenwichtige of ronduit onzuivere en foutieve wijnen voorgeschoteld kreeg. Maar van de laatste twee wijnen was ik wel enthousiast. Meer dan dat, zelfs. Heel de reeks wijnen van de ribolla gialla / rebula druif waren een ontdekking trouwens. Ze verdienen veel meer bekendheid, net als waarschijnlijk heel de Italiaans-Sloveense grensregio met bevlogen en gemotiveerde wijnmakers.
Als ze allemaal zo gepassioneerd werken als Matjaž Četrtič en Robert Prinčič dan hoop ik hier nog meer van te mogen ontdekken.
Hartelijk dank, Lander en heel het bestuur van wijnclub Brabo, voor deze interessante avond en de mooie wijnen.

---

Bronnen:
Guildsomm.com
Decanter.com
(Boek) – Wine Grapes: A Complete Guide to 1,368 Vine Varieties, Including Their Origins and Flavours; Jancis Robinson, Julia Harding, Jose Vouillamoz
(Boek) – Native Wine Grapes of Italy; Ian d’Agata
Ferdinand Winery
Gradis’ciutta Winery
Bottleneck.be

Wijnclub Brabo

Wijn is verbinding

Een nieuw jaar… Traditioneel de periode om even stil te staan, te mijmeren over het voorbije jaar, over de toekomst, over het leven.

Ik ging eerst een stukje schrijven over de Franky. Een sarcastisch tekstje, een poging tot humor misschien ook wel, over een wijnsnob die op een donderdagavond een fles Vega Sicilia opentrekt en dat aan de wereld kenbaar moet maken via alle mogelijke socialemediakanalen om zo veel mogelijk ‘likes’ te behalen.

Maar de wereld is al hard genoeg. Jullie zitten trouwens niet eens te wachten op mijn waarschijnlijk misplaatst gevoel voor humor. Dat nergens toe leidt ook.

Laat me het liever wat zachter aanpakken in het nieuwe jaar.

Fakkeltjes in de wijngaard (Foto © Christian Hartmann – Reuters)

Wijn verbindt

Op vele manieren…
Mogen we ons allemaal gelukkig prijzen dat we kunnen genieten van het mooie wat de natuur brengt?

Wijn verbindt ons met de natuur. We kennen de goede jaren en de ‘slechte’ wijnjaren. We verbinden ons met de noeste wijnmaker die in de lente zijn uitlopende druivenstokken beschermt tegen de vorst, en we delen de beelden van de ontelbare fakkeltjes die de wijngaard moet opwarmen als er nachtvorst dreigt. We voelen mee als we beelden zien van kapot gehagelde druiventrossen, van verbrande druiven na de zoveelste recordwarme zomerdag, en we hopen jaar na jaar dat de kennis en bedrevenheid van de bekwame wijnboer ervoor zal zorgen dat hij toch een mooie wijn in de fles kan krijgen.

We staan stil bij de veranderingen die het klimaat ondergaat. Al is het maar omdat het alcoholpercentage in onze wijnen duizelingwekkende hoogtes bereikt. We gaan op zoek naar fraîcheur, naar lichtere wijnen, die net nu weer trendy worden.
In de klassieke wijngebieden moeten ze daarom ook op zoek gaan, naar andere druivenrassen bijvoorbeeld, om de toekomst veilig te kunnen stellen. Ook die zoektocht delen we.

Druiven en wijn combineren we met andere mooie producten van de natuur waar een goede kok iets magistraals mee in je bord tovert. Ook daar zorgt wijn voor verbinding. De verbinding van smaken, ‘food and wine’: het goed gekozen glas wijn tilt het gerecht een niveau hoger, de smaken in je mond kunnen de begeleidende wijn nog beter tot zijn recht laten komen. Ook dat is verbinding. En zeker als we dat moment, die beleving, kunnen delen met onze familie en vrienden.

Wijnclub Brabo in actie

Wijn verbindt mensen

Wijn ontspant, je lacht, je stelt je open, je deelt en ontvangt.

Niets mooier dan een interessante proeverij met goede wijnen maar vooral met fijne mensen rond de tafel. Met gelijkgestemde vrienden informatie, kennis, ervaring uitwisselen.
Het voelen van de gedeelde passie.

Als ik terugkijk, dan waren er wel wat van die mooie momenten vorig jaar. De nieuwe wijnclub Brabo in Antwerpen, de tastings met wijnvrienden, enkele interessante masterclasses, om er maar een paar te noemen. Daar ben ik dankbaar voor, want ik besef dat het uniek en waardevol is om dat te mogen beleven.

Het mag ook mijn wens zijn voor 2023.
Verbinding opzoeken. Het positieve laten overheersen, genieten van wat op mijn pad komt, met volle teugen en volle goesting.
Ik wens jou, beste lezer, hetzelfde toe.
Doe een heel mooi 2023!
Kies voor verbinding.
Geniet.
Van een goed glas wijn, van je vrienden en familie, van het leven.

De beste wensen voor het nieuwe jaar !

Afbeelding via nieuwjaarswensen.be

Gavi, de onbekende witte uit Piemonte

Italië herbergt meer inheemse druivensoorten dan welk land ook ter wereld. Volgens de uitgebreide gids van Ian D’Agata, “Native Wine Grapes of Italy”, zijn er zo’n 2.000 inheemse druivensoorten in Italië. Van die 2.000 worden er ongeveer 400 gebruikt om commerciële wijn te maken.
Ongeveer twintig van deze druiven worden geteeld in Piemonte, in het noordwesten van Italië. De meest bekende druiven zijn nebbiolo, barbera en dolcetto, maar Piemonte is ook de thuisbasis van cortese, de druif van DOCG Gavi.

Gavi ligt in het zuidoosten van Piemonte (rood omlijnd)

Gavi is een van de meest prestigieuze witte wijnen van Piemonte (naast Roero Arneis DOCG, Timorasso en Erbaluce di Caluso DOCG), en wordt verbouwd in de zuidoostelijke deel van Piemonte, net ten noorden van de grens met Ligurië. De wijnregio omvat elf gemeenten in Monferrato, in een heuvelachtig gebied rond de stad Gavi: Bosio, Capriata d’Orba, Carrosio, Francavilla Bisio, Novi Ligure, Parodi Ligure, Pasturana, San Cristoforo, Serravalle Scrivia, Tassarolo en Gavi zelf.

De cortesedruif staat bekend om zijn natuurlijke, hoge zuurgraad, die de wijn een scherpe droogheid en een frisse, vuursteenachtige smaak en bitterheid geeft die hem zo perfect maken voor visgerechten.

Het is ongelooflijk om te bedenken dat cortese, voordat het zijn huidige niveau bereikte, de basisdruif van Asti Spumante was. Pas in de jaren vijftig van vorige eeuw begonnen serieuze wijnboeren de productie te verfijnen en in de jaren zestig en zeventig was het een van de meest prestigieuze witte wijnen in Italië.
Tegenwoordig behoort cortese tot de top van de Piemontese wijnproductie en ligt het prijsniveau op het overeenkomstige (hogere) niveau.
De wijn heeft een min of meer strogele kleur en een delicaat en onderscheidend aroma, evenals een droge, frisse en evenwichtige smaak.

Op maandag 21 november 2022 presenteerde het Consorzio Tutela del Gavi in het MAS (Museum aan de Stroom) in Antwerpen een masterclass en een degustatie om de wijnen meer bekendheid te geven, onder de noemer Gavi World Tour 2022.
Na een inleiding door Maurizio Montobbio (President van het Consorzio Tutela del Gavi) werd de presentatie gegeven door Sara Repetto (Brand Manager) samen met Salvator Vandewalle (Wine Educator).
In een vloeiende stijl werd een overzichtelijk beeld geschetst van de regio en de wijnen. Terzelfdertijd kregen we acht wijnen te proeven, representatief voor Gavi DOCG .

Locatie en klimaat
De regio strekt zich, zoals gezegd, uit over de heuvels van 11 gemeenten in de provincie Alesandria. Het kreeg de DOC-status in 1974 en werd gepromoveerd tot DOCG in 1998. De toegestane herkomstbenamingen zijn Bianco, Bianco Riserva, Spumante en Spumante Metodo Classico, die allemaal van 100% cortese gemaakt moeten zijn. Het klimaat van Gavi wordt gekenmerkt door koude winters en hete, winderige zomers. Sara heeft het over ‘de combinatie van de Ligurische zeebries en de sneeuw van de Apennijnen dat dit deel van Piemonte zo speciaal maakt.’

Naast de Apennijnen wordt de regio ook beïnvloed door de aanwezigheid van de Alpen.
De aanzienlijke temperatuurvariatie tussen dag en nacht zorgt voor smaakconcentratie terwijl de frisse zuurgraad in de wijnen behouden blijft. De mineraalrijke bodems van de regio dragen hier ook toe bij.

De complexiteit van het bodemlandschap

Terre Rosse en Terre Bianche
In het noordelijke deel van de regio wordt de bodem gedomineerd door rode ijzerhoudende bodems en grind vermengd met klei van oude alluviale activiteit, terwijl het centrale gebied afwisselend mergel- en zandsteenbodems bevat.
Het zuiden heeft fossielrijke witte bodems die bestaan uit klei-kalkhoudende mergel.
Men spreekt van Terre Rosse en Terre Bianche: rode bodems en witte bodems.

Terre Rosse en Terre Bianche

De rode bodems zijn gekenmerkt door het ijzerhoudende grind vermengd met klei van oude alluviale afzettingen. Ze liggen ten noorden van Gavi, richting Tassarolo en Novi Ligure. Hier zijn de heuvels zachter en worden de wijngaarden afgewisseld met eiken- en acaciabossen.
Deze diepe bodem heeft een uitstekende waterretentie, en een lagere pH waarde (licht zure bodem). De wijnen zijn meer full body, iets vetter en hebben een wat lagere aciditeit.

De centrale strook, op een lijn die Serravalle Scrivia verbindt met Gavi en San Cristoforo, heeft een afwisseling van mergel en zandsteen. Dit is de streek rond Monterotondo en de wijngaarden aan de voet van het prachtige bos van de berg Mesima.

Het zuidelijke deel, dat steiler wordt door de nabijheid van de Apennijnen, bestaat uit witte kleiachtige mergel, waarvan de mariene oorsprong duidelijk is, door de aanwezigheid van talrijke fossielen. Het gebied maakt deel uit van het ‘tertiaire bekken van Piemonte’, dat verschillende formaties uit het Oligo-Mio-Plioceen omvat. De kenmerkende formaties zijn met name de “Marne Serravalliane”, bodems die bijzonder geschikt zijn voor de cortese-druif: de bodem heeft een licht alkaline pH en kan minder water bijhouden. De wijnen zijn elegant, mineraal en met een goede aciditeit.

De degustatie
Acht wijnen kwamen er in het glas, met telkens een beetje uitleg door Sara Repetto en Salvator Vandewalle.
Achtereenvolgens vier wijnen van 2021, en dan telkens een iets oudere wijn, respectievelijk uit 2020, 2018, 2016 en 2014.

1- Produttori del Gavi ‘Primi Grappoli’ 2021 – Gavi DOCG
De enige coöperatieve in de regio, de wijn is afkomstig van verschillende wijnbouwers op verschillende percelen met verschillende ondergrond.
Een frisse allemansvriend, met een aromatisch neusje van bloemetjes, acacia en klein wit fruit, zachte zuren en een beetje rondeur.

2- Molinetto 2021 – Gavi DOCG
Kleine producent (8000 flessen per jaar), wijn afkomstig van twee percelen met vooral rode bodem maar ook een stukje terre bianche. Opvoeding op inox, op de fijne droesem.
Heel licht in kleur maar met trage tranen, mineraal en witte bloemen en besjes, fijne aromatiek, dartel in de mond met een beetje bittertjes.

3- La Zebra ‘Terrarossa’ 2021 – Gavi DOCG del Comune di Tassarolo
Citrus en appel, lijkt iets evolutie te hebben, tikje oxidatief in de neus, lactisch. In de mond rijper geel fruit, warmer en breder, wat ook in de afdronk gevolgd wordt.

4- Broglia ‘La Meirana’ 2021 – Gavi DOCG del Comune di Gavi
Floraal, groene appel en citrus, perzikjes, gistig, kleine groene kruidigheid; sappig en rijp met fijne zuren, romigheid en een iets brede afdronk.

5- La Chiara ‘Gropella’ 2020 – Gavi DOCG del Comune di Gavi
Deze wijn van een klein familiebedrijf werd gevinificeerd en opgevoed op barrique met wekelijkse battonage.
Diep goudgeel. Rijp en gedroogd geel fruit, klein rood fruit, dens en met veel materie, goede zuren en een beetje karamel naar het einde toe. Goede lengte in afdronk.

6- Tenuta La Giustiniana ‘Montessora’ 2018 – Gavi DOCG del Comune di Gavi
Gedroogd fruit, wax, honing, klein tropisch fruit, kleine kruidigheid, complexiteit. Goede zuren in aanzet met een klein zoetje door het rijpoe fruit, romig en lang.

7- La Mesma ‘Vigna della Rovere Verde’ 2016 – Gavi DOCG Riserva
Opvoeding gedurende een jaar op beton met lang verblijf sur lie, nadien nog zes maanden op fles (zoals de wetgeving voor Riserva voorschrijft).
Complexe minerale neus met zwoele floraliteit, geel fruit, exotische besjes; dens mondgevoel met goede fraîcheur, gedroogde vruchten, korreligheid. Lange talmende afdronk. Heel mooie wijn.

8- Villa Sparina ‘Monterotondo’ 2014 – Gavi DOCG del Comune di Gavi
Evolutie is merkbaar, licht oxidatief, bloemenwei, appeltjes, beetje honing en boenwas. Stevige wijn, rond en romig met goede aciditeit. Wit en gedroogd fruit, kruidig-pikant, honing. Alles is versmolten en zit op zijn plaats. Goede afdronk met nog veel sappigheid.

‘Never not learning’ zegt men weleens. Deze namiddag was zeker interessant, en de kennismaking met Gavi DOCG smaakt naar meer.
Hartelijk dank aan Alice Bown (alicebown.com) en team voor de uitnodiging en de organisatie, en aan het Consorzio voor de verzorgde tasting en masterclass.

Bronnen:

Wine -Mise en abyme
Consorzio Tutela del Gavi

Thema Champagne: tasting with Michiel Demarey: Laurent Bénard, Nathalie Falmet en Fleury Coteaux Champenois

Ik ga er geen geheim van maken: het stond al lang op mijn bucketlist: deelnemen aan een champagneproeverij met Michiel Demarey (Champagnist.com) en zijn team. Michiel is een van de grootste champagnekenners van het land. Zijn encyclopedische kennis over de materie is fenomenaal.

Tot mijn grote verrassing (én blijdschap) nodigde Koen Hebbrecht van Octopus Sparkling Wines me vorige week uit om samen met Michiel en Gomaar Laureyns, een van de leden van zijn proefteam, enkele nieuwe cuvées te komen proeven. Ik moest niet lang nadenken.
Voor het verdere verhaal en de proefnotities geef ik graag het woord aan Michiel zelf, die onderstaand verslag van de tasting op zijn Facebookpagina plaatste.

---

Voila, another great tasting. This time with champagne and coteaux champenois (the still wines from the Champagne region).
Koen Hebbrecht from Octopus Sparkling Wines has a great selection of champagnes and organised a tasting to explore some novelties.
Special guest Marc Roovers (co-author of Wijnland Duitsland – reference work about German wines) and my team member WineAkademiker Gomaar Laureyns.

Laurent Bénard La Clé des Sept Arpents

Unmistakable Pinot Noir dominated color: gold with shades of red, pinprick fine bubbles and a delicate mousse. The nose is very atypical and starts a bit strange with medicinal tones and yeast. This is soon followed by apricots (fresh and compote), apples, candied ginger, yellow raisins, dried berries, quince, medlar, rock sugar and dried flowers like cornflower. This was very recently disgorged and the wine clearly needed some time to stabilize. At first the taste seemed quite nervous with an acidity that is a bit out of balance. There is blueberry, redcurrant, raspberry, some biscuits but it segues into a finish of unripe pear, rhubarb and sour apple. The texture even seemed a bit tannic and angular.

Yet I still had high hopes for it.
With some air and a bit warmer temperature in the glass this champagne completely transformed into something very elegant and impressive. The nose started to show lavender, coffeebeans, ginger ‘perpernoot’ cookies, the fruit got more intense (with lovely red fruits), some patisserie tones and suddenly it projects a very interesting minerality. Incredible how this changed.
The tannic feel, medicinal tones and the unbalanced acidity disappeared, now there is harmony and it is so delicious. The finish showed lovely citrus, biscuit rose de reims (ladyfingers with rose) and lots of minerality. A gastronomic wine that could pair well (according to Gomaar pairing specialist) with a blanquette de veau.
** 87/100 with ageing potential to 88/100

Laurent Bénard Vendange 2017

Light golden color with a modest effervescence and nice tears on the glass. The nose of this Blanc de Noirs starts rather siruppy and sweet with pineapple on syrup, papaya, tamarind, mandarin orange, Bellini cocktail, a hint of grilled ham and smokiness but also the smell of light wooden board. It evolves into the (trademark Benard?), english licorice candy dried flowers and showed interesting salinity with sea shells. The mouthfeel is rounded and creamy and the palate shows blueberry, kumquats, yuzu, candied citrus and milk chocolate with hazelnut. While the 2016 was an absolute gorgeous, vinous wine this 2017 was a bit underwhelming lacking personality.

Somehow I felt that the wine would lose it character and quality with oxidation and my prediction was correct, after a longer time the wine wasn’t enjoyable anymore. Very strange
** Not rated (reserved rating was 78), need retaste.

Nathalie Falmet Le Val Cornet 2015

As an enormous Le Val Cornet fan, I was very happy I could taste this new 2015. The color is light golden, the bubbles are hyper refined and the mousse is very elegant. The aroma is just so gorgeous blue berry jelly, crispy oatmeal, gingerbread, pink pepper, toast, sea, baked apple, oranges, elderberry. It evolves to earthy tones with mushrooms, cured pata negra ham, smoky, rum. There is also the typical Kimmeridgien minerality and some green note that I would compare with vetiver in perfumes.

The mouthfeel is just perfection: fresh, vinous, dynamic, everything. On the palate you get lots of fruit and it’s almost reminiscent of a top Blanc de Noirs from Aÿ, very strange. The red fruits are so delicious, sappy, ripe, there are mirabel plums, reine claude plums, cured meat, clafoutis, frangipane cake, toasted macadamia. The finish is very long with red fruits, citrus, toast, smokiness and minerality.
This is a classic style champagne that can please everyone, also the most demanding connoiseur. This brings a smile on my face.
**Rating: 90/100 with ageing potential to 91/100

Coteaux Champenois

I am quite a fan of the champagnes from Fleury and I was excited to taste the brand new still wines from the domain.

Fleury Blanc 2018

This is a 100% Pinot Blanc. The closure of the bottle was absolutely annoying. It has an agraphe and there is wax on the cork… a sommeliers nightmare haha.
Okay let’s have a smell… it was shockingly bad. It smelled like cheesecrust natamycine, a box of matches, a wet balloon, polishing wax, mango, some pomelo and amonia?
The taste is very bitter and riminiscent of urine… besides that there was grapefruit peel and lambik beer brett. What went wrong here?
** Not rated

Fleury Rosé 2018

Quite an interesting garnet rose color. The aroma has pomegranate molasses, water melon, guava and a hint of pink pepper. The taste has no complexity, no fun, just boring. Grenadine, some redcurrant, strawberry, water, sumak chemical almost plastic taste hardly something to call a finish but it ends with lime. Reminds me of a supermarket Tavel rosé.
** Rating: I actually forgot to rate it but it would maybe close to 60 points

Fleury Rouge 2018

The color is dark and you can see that this wine has “matière”, body and a soul. Bahm!!! The nose is just sooo good! It has that old school Burgundy character with the warmth of the wood, dried rubia gallega beef, graphite, dark cherries, bramble berry, cranberry and ink. Gomaar compared this with a Marsannay rouge 1er cru if I’m not mistaken. A wine that reminded me of this was for me a Fixin from 2018. It is such a smooth Coteaux, with a hint of spices, smoke, the fruit is pure, acidity not too high. This is just lip smacking delicious. So now we know that Fleury is quite a competitor for the great Francis Egly and of course Jerome Coessens who also makes amazing red coteaux. Please keep the prices low, please, I beg you mister Fleury, Bourgogne is already way too expensive.

We ended the tasting with a freaking fabulous cheese plate from Van Tricht, njam njam! Unfortunately no picture.

Thanks a lot Koen!

---

Ook van mijnentwege een oprechte dank aan Koen, aan Michiel en aan Gomaar. Het was niet alleen leuk, heel erg leuk, maar ook geweldig interessant en leerrijk.

Foto: Michiel Demarey

De geboorte van wijngilde Brabo – Antwerpen

Wie de laatste weken als wijnliefhebber de sociale media volgde kon er nauwelijks aan ontsnappen: er werd een nieuwe wijngilde opgericht in Antwerpen. Wijngilde Brabo werd al snel erkend als commanderij, als plaatselijke afdeling van de Vlaamse Wijngilde.
Bij de eerste kennismakingsavond in mei kon ik niet bij zijn. Gelukkig kwam er een herkansing, een maandje later. 

Ik ben geen lid van een wijngilde. Ik koester een gezonde achterdocht tegen wijnproeven in grote groepen. Een eerdere negatieve ervaring speelt hier wellicht een rol in. Je kent het wel: veel lawaai, amper aandacht voor de spreker, weinig of geen spuwemmertjes die dan toch niet gebruikt worden, betweters die al na een halve slok luid en nadrukkelijk hun mening over de wijn kwijt moeten…
Van de meeste van die ergernissen bleef ik gespaard op deze tweede kennismakingsavond. Er was nochtans veel volk, meer dan 30 deelnemers, en naar het einde toe liep het geluidsniveau wel wat hoog op. Maar voor de rest: niks te klagen.

In de knusse setting van restaurant Trópicos in Antwerpen stonden de tafeltjes van vier of zes opgesteld.

Thema van deze tweede avond was Cool Climate. De eerste twee wijnen werden blind geschonken door de wijnmeesters, met als opdracht de wijnen zo duidelijk mogelijk te beschrijven. Dat lukte wonderwel. De gezonde mix  van wat meer ervaren proevers met nieuwsgierige en erg gemotiveerde jongeren is een grote plus.

Joz Van Acker stelt de wijngilde voor aan de nieuwe deelnemers

Initiatiefnemer en kandidaat voorzitter Joz Van Acker leidde de avond in goede banen. Mede initiatiefneemster Yana Janssens is samen met Lander Van Hoye kandidaat wijnmeester. Het officiële bestuur wordt in september gekozen door de leden, bij de start van het nieuwe proefjaar.

Het is niet de bedoeling om van wijngilde Brabo een elitaire of grootschalige wijngilde van te maken. Joz Van Acker zegt dat 12 tafeltjes van zes het hoogst haalbare is. Max 72 leden dus.

Yana Janssens vertelt over de Bougogne Aligoté Les Moutots 2015 van het domein Boisset

Yana Janssens vertelt me dat het de bedoeling is om van deze wijngilde een warme en persoonlijke wijngemeenschap te maken. Ondanks het aantal deelnemers wil ze toch streven naar een soort kleinschaligheid, waarbij persoonlijk contact een even belangrijke pijler wordt als het bezig zijn met wijn. Deze wijngilde moet groeien vanuit de leden, de mensen die er zich actief voor willen inzetten. Dat is natuurlijk een waardevol uitgangspunt, en een unieke kans.

Daarom werd er nu al, bij deze tweede kennismakingsavond, een oproep gedaan om zoveel mogelijk input te geven, om onderwerpen en sprekers voor de volgende proefavonden aan te brengen.
Het voorlopige voorstel voor het volgende proefseizoen, vanaf september 2022, ziet er alvast interessant uit, met onder andere Zuid-Afrika, Griekse wijn, champagne, en Belgische blends als onderwerpen. Elk onderwerp zal nog gefinetuned worden met de bedoeling om meer in de diepte te gaan.

Lander Van Hoye met een magnum Heaps Good Wine Co Sivi Pinot 2016

Ik koester een gezonde achterdocht tegen wijnproeven in grote groepen. Ik ben geen lid van een wijngilde. Maar dat zou wel eens snel kunnen veranderen. De kennismaking met wijngilde Brabo was in elk geval veelbelovend en smaakte naar meer.
Wijnliefhebbers uit Antwerpen en omstreken: er is nog plaats!

Alle info: Commanderijbrabo.be

---

Dit artikel verscheen ook op WijnWijnWijn-magazine, en werd verstuurd met nieuwsbrief #11 van 06/07/2022.
Abonneer je hier op de nieuwsbrief van WijnWijnWijn en mis niets van de nieuwe gepubliceerde berichten en artikelen, zowel van de WijnWijnWijn-redactie als van de WijnWijnWijn-partners.

Union des Grand Crus de Bordeaux: een struisvogel in de porseleinkast

Op maandag 14 maart 2022 nodigde de Union des Grand Crus de Bordeaux het professionele publiek uit voor de presentatie van jaargang 2019. Het evenement in Brussel werd georganiseerd door Alice Bown, en was zoals vanouds weer tiptop in orde, van inschrijving, over ontvangst tot de proeverij zelf.

Gouden trilogie
Over de kwaliteit van de jaargang 2019 valt weinig af te dingen. Die wordt ronduit bejubeld door wijnschrijvers van over heel de wereld, men spreekt van de grote trilogie als het gaat over de jaren 2018, 2019 en 2020.
Op de – eerder schaars bijgewoonde – persconferentie schetste Ronan Laborde, voorzitter van UGCB, ook een positief beeld van de export, zeker die naar België. Met 564.000 flessen die een marktwaarde van 37,5 miljoen euro vertegenwoordigen evenaarde de export in 2021 bijna het absolute recordjaar 2012.

Geen probleem zou je dan zeggen. De lucht is blauw, de zon schijnt, iedereen gelukkig.
Maar toch: enkele bedenkingen.

Tijdens de degustatie sprak ik met enkele aanwezige wijnkenners, wijncritici en -schrijvers.
Een van hen komt volgens eigen zeggen slechts een keer per jaar in contact met de wijnen van Bordeaux, en dat is op dit event. Een andere, Master of Wine, sprak met heimwee over de stijl en kwaliteit van de grote wijnen uit Bordeaux van enkele decennia geleden: vol fraîcheur, slank, elegant en complex. In tegenstelling tot zwoele fruitbommen die nu werden gepresenteerd.

Zwoel!
Ik heb het geteld: in de 208 proefnotities van rode Bordeaux 2019 (niet allemaal grand cru) in Perswijn (editie 2, maart/april 2022) komt 98 keer het woordje ‘zwoel’ voor. Zwoel: een term die ik vroeger nooit met de betere wijnen uit Bordeaux in verband bracht. En het woordje wordt niet enkel voor de merlot-gedomineerde rechteroverwijnen gebruikt. Ook bij de grote wijnen uit Margaux, Saint-Julien, Pauillac en Saint-Estephe kunnen we de omschrijving terugvinden.
Laat dat nu net gebeuren bij een jaargang die door de UGCB wordt omschreven als ‘toegankelijk, met goede bewaarcapaciteit, complexiteit en fraîcheur‘.

Sinds 2020 werden er in Bordeaux nieuwe druivenrassen toegelaten. Onder andere marselan en touriga nacional mogen in beperkte oppervlakte aangeplant worden. Maar enkel in de AOP Bordeaux en Bordeaux Superieur, dus niet in de hogere appellations.
Ondanks dat bezitten de grote châteaux over potentieel goede druivenrassen om de toekomstige kwaliteit te bewaren. De geproefde wijnen met een groter aandeel cabernet franc bleken over het algemeen de meeste elegantie en frisheid te vertonen.

Klimaatopwarming
Ontegenzeggelijk is de klimaatopwarming de grote boosdoener hiervoor. Je zou dus veronderstellen dat een vereniging van gegoede châteaux zich hiervan bewust is, misschien zelfs enigszins ongerust en daar een actieplan voor opstelt. Of tenminste daar over nadenkt.
Dat kwam in elk geval niet zo over op de persconferentie. Goednieuws-verhalen in overvloed, maar over de dreiging van de toekomst wordt niet graag gesproken.
Het toenemend alcoholpercentage: als we later daarover bij Ronan Laborde een opmerking maken, lacht hij het wat weg. ‘14,5% alc is nog goed te integreren‘, zegt hij. ‘En pas op: bij ons is 14,5% zoals op etiket vermeld in werkelijkheid 14,6%, maar er zijn er die het niet zo nauw nemen met wat ze op het etiket zetten.‘

Jus de raisin
Iemand op de persconferentie stelde ook de vraag hoe de UGCB gaat reageren op de mogelijke verplichting om de samenstelling van de wijn op het etiket te vermelden. ‘Heel eenvoudig‘, zegt Laborde, ‘we zetten er dan  “jus de raisin” op, en misschien vermelden we erbij dat er ook bestanddelen van de rijping op houten vaten kunnen aangetroffen worden.‘

Over duurzaamheid werd heel enthousiast gesproken, maar als puntje bij paaltje kwam, blijkt men bij de UGCB te streven naar HVE (Haute Valeur Environnementale) niveau 3. Dat is op zijn minst een discutabele normering, die gebaseerd kan zijn op het aandeel verdelgingsmiddelen in verhouding tot de totale omzet van een bedrijf, en die grote landbouwbedrijven (met dure eindproducten) in de mogelijkheid stelt om zonder al te veel milieumaatregelen te nemen de certificering te behalen.
Over biologische, laat staan biodynamische landbouw werd eerder schamper gedaan. Zo zouden er bij duurzame landbouw meer passages door de wijngaard nodig zijn, dus meer kilometers met de tractor, wat haaks zou staan op goed milieubeleid. ‘Dan gebruiken we liever een chemisch product waarvan de schadelijkheid misschien beperkt is‘, aldus de UGCB.

114 standjes
En laten we het eens hebben over het aanwezige publiek. In tegenstelling tot wat op de persconferentie werd beweerd, dat de UGCB een strategie heeft om jongere mensen geïnteresseerd te krijgen voor de grand cru’s, valt daar in de grote zaal weinig van te merken. De gemiddelde leeftijd ligt ver boven de dertig, zelfs veertig, terwijl er zoveel jonge sommeliers zijn die hier aanwezig zouden kunnen zijn. Maar die volgen andere trends, en Bordeaux lijkt het oubollige imago niet van zich af te kunnen schudden.
In die zin was het misschien ook beter geweest om de formule wat aan te passen. Een namiddag ronddwalen met een glas en bij de 114 standjes van de aanwezige producenten een slokje wijn te laten inschenken en te proeven mist wat aantrekkingskracht. Het geheel nodigde niet uit tot een boeiend gesprek met de producenten en tot uitwisseling van ideeën. Toen we dat toch deden hier en daar, was het gesprekje hartelijk en interessant.
Ook jammer dat er geen masterclasses werden georganiseerd. Het zou de kennis van en de interesse voor de regio en de cru’s kunnen aanwakkeren, zeker als ze op een jong publiek zouden gericht zijn.

Sauternes in de mix
Het imagoprobleem voor Sauternes is mogelijk nog groter. Een exposant vertelt dat amper een op de vijf aanwezigen moeite doet om Sauternes te komen proeven. Nochtans waren enkele wijn hier de absolute winnaar van de proeverij voor mij.
Het is zover gekomen dat men er al enkele jaren over denkt om Sauterneswijnen te gaan promoten voor de mixologie, om te verwerken in cocktails dus. Dat zorgt in de streek voor nogal wat discussie en spanning.

Too big to fail, lijkt wel van toepassing voor de UGCB. Het lijkt erop dat ze als een struisvogel de kop in het zand steken. ‘They are living in complete denial‘ hoorde ik een wine educator zeggen. Beter kan ik het zelf niet uitdrukken.

Dit artikel verscheen zopas op de nieuwsbrief en op de website van WijnWijnWijn.
Schrijf je in voor de nieuwsbrief van WijnWijnWijn via deze link.

De zoete wijnen uit Tokaj (Hongarije) – deel 4

Szent Tamás op een mistige novemberdag

Lees eerst:
De zoete wijnen van Tokaj – deel 1: ligging, geschiedenis, classificatie
De zoete wijnen van Tokaj – deel 2: bodem, druivenrassen, botrytis
De zoete wijnen van Tokaj – deel 3: Tokaji Aszú en Eszencia

Na Tokaji Aszú verdienen nog zoete wijnen onze aandacht. Sommige zijn zeker zo interessant om te ontdekken.

November 2021. We stonden boven op de Szent Tamás wijnberg, een van de belangrijkste grand-cruwijngaarden boven het dorpje Mád in Hongarije. De zon brak net even door de mist, het uitzicht was fantastisch. Rondom rond gloeiden de goudgele herfstkleuren van de wijngaarden in de herfst. De trossen met ingedroogde en door botrytis aangetaste druiven waren bijna allemaal binnengehaald, hier en daar hingen er nog enkele waar we van konden proeven. Het was daar dat het me duidelijk werd hoe bijzonder deze plaats is, en bij uitbreiding heel de regio Tokaj. Nergens ter wereld wordt het uniek en eeuwenoud procedé, waarmee hier de allergrootste zoete wijnen ter wereld worden gemaakt, toegepast.

De zoete wijnen van Tokaj

Er is niet één enkele zoete wijn in Tokaj. De productieprocessen van de verschillende soorten zoete wijn bestaan dikwijls al eeuwen, en bezorgen de regio een unieke eigenheid. Een overzicht…

Szamorodni
Het is volledig te begrijpen dat niet elke producent beschikt over de nodige arbeidskrachten, materiaal, tijd en geld om Tokaji Aszú te produceren. In de wijngaard wordt hij wel geconfronteerd met de door botrytis aangetaste en verschrompelde druiven. De logische stap is dan om heel de tros te oogsten, met zowel gezonde als aangetaste druiven. De druiven kunnen dan ‘zoals ze zijn’ worden vergist.
Ook in delen van een wijngaard waar de selectie van gebotrytiseerde bessen onrendabel is vanwege hun beperkte aanwezigheid of, als omwille van ongunstige weersomstandigheden alles te snel moet geoogst worden om de noodzakelijke bessenselectie te kunnen maken, kunnen de edelrotte en gezonde bessen samen worden geoogst.
Deze wijnen zijn sinds de jaren 1800 gekend onder de naam Szamorodni, een uit het Pools afkomstig woord. Samorodny in het Pools betekent “origineel, authentiek, natuurlijk” en letterlijk “uit zichzelf geboren (met dank aan Dr Dagmara Dilling-Boer voor deze verklaring). De oorspronkelijke benaming was ‘Főbor’, vrij vertaald ‘hoofdwijn’.

Furmintdruiven in diverse stadia van rijpheid, zoals gebruikt voor Szamorodni

De vinificatie van Szamorodni gebeurt op de klassieke methode voor witte wijn, en het eindproduct kan zowel een droge als een zoete wijn zijn.
Szamorodni in zoet (Édes Szamorodni) moet minstens 2 jaar op vat blijven en minimum 12% vol alcohol bereiken. De betere exemplaren vertonen een verfijnde botrytistypiciteit en een geïntegreerd oxidatief karakter.
Droge Szamorodni (Száraz Szamorodni) kan gewoon droog zijn, dan meestal met hogere alcoholpercentages, of kan op oxidatieve methode en zelfs onder een gistlaag (flor) worden opgevoed.
Deze gisten voor deze flor zijn specifiek voor de vulkanische kelders van Tokaj, en de eigenschappen van de onderaardse kelders zorgen ervoor dat alcohol verdampt zonder waterverlies, zodat de wijnen elk jaar een klein percentage alcohol verliezen. De wijnen kunnen zes jaar of langer rijpen en toch maar uitkomen op 13 tot 14% vol alcohol. Toevoegen van suiker is niet toegestaan. Ze zijn enigszins te vergelijken met fino sherry of Vin Jaune qua aroma en zuurgraad, met een duidelijk karakter van de botrytis, maar met weinig tot geen restsuiker.
Nagenoeg elke producent die we bezochten liet ons een zoete Szamorodni proeven. Het blijken stuk voor stuk interessante wijnen te zijn met boeiende smaakpatronen, die dikwijls een waardig alternatief zijn voor grote broer de Aszú-wijn, zeker in de prille jeugd. Niet alleen zijn ze prijsgunstiger, veelal ook meer beschikbaar.
Zsirai Winery Szamorodni 2019 (106 gram restzoet, 13% vol alcohol) vertoont honing, rijpe gele vruchten en fijne kruiden als munt in de neus, en is zacht zalvend zoet met rijpe bloesemhoning en pittige kleine zuurtjes. Afgerond en afgeborsteld.
Zeker vermeldenswaard is de Attila Homonna Szamorodni 2019: 115 g restzoet, door de mooie zuurstructuur goed uitgebalanceerd. Klein tropisch fruit, ananas, litchee en amandel, ook weer die ‘wildere’ stijl, op het randje van onzuiver, met bosgrond, roomboter.
Bijzonder was de Dry Szamorodny onder flor die we bij Royal Tokaji mochten proeven.
Royal Tokaji Dry Szamorodni 2008: 100% furmint, acht jaar gerijpt, één oud vat van 220 liter geproduceerd, dus extreem beperkt beschikbaar: slecht 474 halve flesjes. Complex en kruidig met rijp gedroogd fruit, kweepeer, rozijntjes, walnoot en amandel, paddenstoel. Uitgesproken oxidatief en verfijnd met een prikkelende notigheid. Erg lange afdronk. Om heel lang van te genieten.

Royal Tokaji Dry Samorodni 2008: slechts 474 flesjes gemaakt – Foto: Marc Roovers

Late Harvest
Késői Szüretelésű of late oogst.
Tokaj’s Late Harvest (soms cuvée genoemd) kwamen pas in het midden van de jaren negentig als categorie tot stand. In tegenstelling tot Aszú en Szamorodni is deze categorie niet strikt gereguleerd. Gemaakt van overrijpe druiven, maar zonder een vereiste tot botrytis, kunnen ze worden gefermenteerd en gerijpt in roestvrij staal gedurende de tijd die de producent verlangt, er is geen vooropgesteld minimum voor alcohol of restsuiker. Dit wil echter niet zeggen dat deze wijnen noodzakelijkerwijs eenvoudig zijn. Ze kunnen een frisse zoetheid hebben en een ongelooflijke prijs-kwaliteitsverhouding. Ook kunnen ze het hele gamma van druiven omvatten (laat geoogste Sárga Muskotály of Kövérszőlő bijvoorbeeld).
We kregen tijdens onze bezoeken maar één Late Harvest in het glas. Blijkbaar is deze categorie minder populair, of is de naamgeving wat verwarrend in het Hongaarse zoetewijnlandschap.
Royal Tokaji Late Harvest 2018: 60% furmint, 30% hárslevelű, 10% muscat. De druiven worden afzonderlijk vergist en later geblend.
Klein fris fruit, mango, litchee, muskaatdruif. Olieachtig in aanzet, zoet, met terugkerend mango en lychee, ook ananas en oranjebloesem. Goede zuurtjes zorgen voor wat balans. Lange afdronk, maar wat eendimensionaal.

Fordítás en Máslás
Fordítás, vrij vertaald ‘omkering’, wordt een zeldzaamheid, en Máslás (mijn woordenboek zegt: ‘kopiëren’) is recent weggelaten als categorie.
Toch verdienen ze wat aandacht, want net als Aszú en Szamorodni worden ze gebotteld in de klassieke 500ml flessen en vertonen ze een zoet karakter. En ook hier weer een unieke Hongaarse (of Tokaji) manier van wijn maken.

Voor het maken van Fordítás wordt na de vergisting van Aszú of Szamorodni de pulp die overblijft, en bestaat uit geplette en geperste druiven, opnieuw geweekt in een gefermenteerde of fermenterende most of in een afgewerkte wijn van hetzelfde oogstjaar. De wijn wordt dan minimaal een jaar gerijpt in vaten en nog een jaar op fles. Fordítás is niet zo elegant of krachtig als Aszú of Szamorodni, maar heeft wel botrytiskarakter en -smaken en dikwijls wat tannines. Het suikergehalte moet minimaal 120 gram per liter zijn (net zoals voor een 5 puttonyos wijn). De stijl dateert uit het begin van de jaren 1820, maar komt minder en minder voor.
Om een Máslás wijn te bereiden gaat men nog een stap later in het proces aan hergebruik doen: de droesem (gistresten in het vat) van Aszú of Szamorodni wordt gemengd in een fermenterende of reeds gefermenteerde wijn van druiven zonder botrytis. Het is een methode die teruggaat tot 1759. Tegenwoordig nog amper in gebruik, en officieel verdwenen sinds 2013.

Bij Zsirai Winery konden we zowel een Fordítás als een Máslás proeven.
Zsirai Máslás 2017 behield 90 g/l restsuiker. Volgens Máté Csanaky, de partner van Petra Zsirai en marketingverantwoordelijke van het bedrijf, werd deze wijn vroeger voorbehouden aan de arbeiders en plukkers. Typische botrytisneus van marsepein, amandel, rozijntjes en champignon, breed en honingachtig, met een fijne aciditeit en korrelige kruidigheid. Zonder etiket, want (nog) niet in de reguliere verkoop.
Zsirai Fordítás 2017 staat wel op de wijnlijst. 120 g/l restzoet, 11% vol alc. Honing, exotisch fruit als mango, mineraal rokerig, notigheid en bosgrond, met de typische tannines voor dit soort wijn, rond en rijp zoet met exotisch fruit en honing, goede complexiteit.

Zsirai Fordítás en Máslás, beide zonder etiket

Tot slot
Onbekend maakt onbemind, is het minste wat ik kan zeggen over deze wijnen. En over het land…
Onze wijnreis doorheen Hongarije was een regelrechte eyeopener voor mij. Niet enkel Tokaj, en hier zeker niet alleen de zoete wijnen – we proefden spectaculaire droge Furmints en Hárslevelű’s, die niet moeten onderdoen voor de grootste witte wijnen ter wereld – maar eveneens Somló en de regio rond het Balatonmeer verrasten ons met geweldig gamma aan geweldig mooie wijnen, van lokale druiven en op hoog niveau. En daarnaast zijn er uiteraard nog wijnregio’s in Hongarije die volop aan de weg timmeren, maar die we in deze ene week niet konden bezoeken.
De kwaliteitsevolutie in Hongarije gaat snel en de wijnmakers weten heel goed waar ze mee bezig zijn. Het is zeker een van dé wijnlanden om in de gaten te houden.

Lees ook:
De zoete wijnen van Tokaj – deel 1: ligging, geschiedenis, classificatie
De zoete wijnen van Tokaj – deel 2: bodem, druivenrassen, botrytis
De zoete wijnen van Tokaj – deel 3: Tokaji Aszú en Eszencia

---

Bronnen:
The World Atlas of Wine; Hugh Johnson, Jancis Robinson (boek)
Magyar, Ildikó. (2011). Botrytized Wines. Advances in food and nutrition research. 63. 147-206 (artikel)
Tokaji Wine: Fame, Fate, Tradition; Miles Lambert-Gócs (boek)
Analysis of the Molecular Dialogue Between Gray Mold (Botrytis cinerea) and Grapevine (Vitis vinifera) Reveals a Clear Shift in Defense Mechanisms During Berry Ripening; Jani Kelloniemi et al; Molecular Plant-Microbe Interactions;

Invinoveritas.be	Wikipedia
TasteHungary.com	Wine Enthousiast
GuildSomm.com	Tersina Wine Journal
FurmintUSA	Decanter
Hungarianreview	The Tokaji Journal 2011-2012
Wine Terroirs	Hungary Today
Winesofa.eu	Sophies Wine Garden
Tokaji.hu	Hungarian Review
Offbeat Budapest	Google Maps: Tokaji wijngaarden
Wine Searcher	Wetteksten
	Wetgeving

De zoete wijnen uit Tokaj (Hongarije) – deel 3

Szent Tamás op een mistige novemberdag

Lees eerst:
De zoete wijnen van Tokaj – deel 1: ligging, geschiedenis, classificatie
De zoete wijnen van Tokaj – deel 2: bodem, druivenrassen, botrytis

Nu we genoeg weten over de beïnvloedende factoren van de wijnbouw in Tokaj kunnen we het hebben over de unieke productieprocessen van de verschillende soorten zoete wijn, en eindelijk gaan proeven.

November 2021. We stonden boven op de Szent Tamás wijnberg, een van de belangrijkste grand-cruwijngaarden boven het dorpje Mád in Hongarije. De zon brak net even door de mist, het uitzicht was fantastisch. Rondom rond gloeiden de goudgele herfstkleuren van de wijngaarden in de herfst. De trossen met ingedroogde en door botrytis aangetaste druiven waren bijna allemaal binnengehaald, hier en daar hingen er nog enkele waar we van konden proeven. Het was daar dat het me duidelijk werd hoe bijzonder deze plaats is, en bij uitbreiding heel de regio Tokaj. Nergens ter wereld wordt het uniek en eeuwenoud procedé, waarmee hier de allergrootste zoete wijnen ter wereld worden gemaakt, toegepast.

De zoete wijnen van Tokaj

Er is niet één enkele zoete wijn in Tokaj. De productieprocessen van de verschillende soorten zoete wijn bestaan dikwijls al eeuwen, en bezorgen de regio een unieke eigenheid. Een overzicht…

Tokaji Aszú
Er zijn nog enkele wijnen in de wereld die op een unieke manier worden gemaakt. Ik denk aan champagne en sherry, om er maar enkele te noemen. Tokaji Aszú hoort daar onmiskenbaar bij.
Een hardnekkige legende leert ons dat het proces voor het produceren van Tokaji Aszú voor het eerst werd vastgelegd door Szepsy Lacló Máté, de kapelaan van de familie Rákóczi, in het jaar 1630. De manier van wijnmaken die Szepsy zogenaamd beschreef bestond toen al bijna een eeuw, hoewel daar geen geschriften van teruggevonden zijn. István Szepsy Jr., waar we een geweldige masterclass van kregen, is een van de nazaten van de familie Szepsy.
Helaas berust de legende niet op waarheid, zoals István Zelenák schrijft in zijn boek Szepsi Laczkó Máté és a Tokaji Aszú (Máté Laczkó van Szepsi en de geschiedenis van Tokaji Aszú). Er zijn nooit manuscripten over de priester gevonden die verband houden met of zelfs maar Tokaji zouden vernoemen. Wat we zeker weten uit de archieven is dat Máté Laczkó van Szepsi Aszú-wijn zelf maakte (maar we weten niet hoe die was of hoe die smaakte).
Niettegenstaande dit, zijn er indirecte (1534) en directe (1571) bewijzen die aantonen dat Aszú-wijnen wel degelijk – bewust en methodisch, dus niet toevallig – voor het eerst werden gemaakt in Hegyalja in de 16e eeuw.

Aszú: verschrompelde en door botrytis aangetaste druiven – Foto: © Marc Roovers

De term Aszú (letterlijk: uitgedroogd, gekonfijt) wordt gebruikt om verschrompelde en door botrytis aangetaste druiven aan te duiden.

De zoete Tokaji Aszú wijn wordt in een proces van twee stappen gemaakt. Verschrompelde en gebotrytiseerde druiven worden druif per druif geplukt, typisch vanaf september tot ver in november. Per dag kan een plukker een kleine 10 kilogram besjes verzamelen. Tegelijk worden afzonderlijk ook niet aangetaste druiven geoogst, liefst uit dezelfde wijngaard, maar in elk geval verplicht van hetzelfde oogstjaar. Deze worden geperst en vergist tot een basiswijn, die zowel droog als zoet kan zijn, volledig uitvergist of nog in fermentatie. Elke producent heeft zijn eigen geheim recept voor die basiswijn. We hebben er dikwijls naar gevraagd, we kregen nooit een duidelijk antwoord.
Ondertussen worden dagelijks meer en meer Aszú druiven geoogst en verzameld in een vat met onderaan, net boven de boven de bodem, een rooster.
Door het eigen gewicht van de besjes lekt een beetje sap naar de bodem van het vat: de fantastische Eszencia: een geconcentreerd sap met typisch rond de 800 g/l suiker en een zeer hoog zuurgehalte van zo’n 15 g/l.
Bij het domein Royal Tokaji kregen we een glas hiervan te proeven. De 700 gram per liter restsuiker werd nagenoeg onmiddellijk in onze bloedstroom opgenomen en gaf een instant suikerkick terwijl de zuren een aanslag pleegden op de gaatjes in onze tanden. Maar wel onvergetelijk…

Eszencia proeven bij Royal Tokaji – Foto: © Marc Roovers

Als alle Aszú bessen geoogst zijn, worden ze geweekt in de basiswijn die ondertussen klaar is. Ook hier heeft elke producent zijn eigen geheim: de besjes kunnen wel of niet zachtjes geperst worden, het inweken kan één tot vijf dagen gebeuren, de verhouding besjes ten opzichte van het volume basiswijn kan ook verschillen.
De fermentatie wordt bepaald door de combinatie van suikergehalte en keldertemperatuur. De beste wijnen houden een hoog gehalte aan restsuiker, en daardoor relatief weinig alcohol (typisch 10,5% vol alc). Ook de aciditeit is aanzienlijk hoog, eigen aan de gebruikte druivenrassen en door de botrytis.
De mate van zoetheid wordt uitgedrukt in aantal puttonyos. Aszú-druiven werden van oudsher geplukt en verzameld in houten kuipen van 27 liter die ‘puttony’ werden genoemd. Afhankelijk van de gewenste zoetheid werden een aantal van deze puttonyos toegevoegd aan de traditionele gönci, speciale vaten van 136 liter uit Hongaarse eik.
Hoe meer puttonyos aan de basiswijn worden toegevoegd, hoe zoeter en geconcentreerder de uiteindelijke wijn.
De wijnen werden ook als dusdanig aangeduid: men sprak van Tokaj Aszú 3 puttonyos voor de wijnen met (relatief) minder restzoet, tot 6 puttonyos voor de hoogste graad van Tokaj Aszú.
De minimale restsuikergehaltes waren 60 g/l voor 3 puttonyos, 90 g/l voor 4 puttonyos, 120 g/l voor 5 puttonyos en 150 g/l voor 6 puttonyos.
In 2013 veranderde de Tokaj-regelgeving aanzienlijk. Tokaji Aszú wijnen worden nu geklasseerd volgens het gehalte aan restsuiker. Daarbij werd de categorie van 3 en 4 puttonyos weggelaten. Tegenwoordig moeten alle Aszú-wijnen dus minstens 120 g/l restsuiker bevatten, dan mogen ze als 5 puttonyos gelabeld worden, terwijl Tokaji Aszú-wijnen met 6 puttonyos ten minste 150 g/l moeten bereiken. Er moet 9% vol alcohol bereikt worden, terwijl het potentieel alcoholgehalte 19% moet zijn. Bottelen in de regio werd verplicht en extra verzoeten werd verboden. Minimaal moet de wijn 18 maanden rijpen op eik – gönci of ander formaat – (voor 2013 was 24 maanden verplicht) en een jaar op fles. Vanaf 1 januari van het derde jaar na de oogst mag de wijn dan op de markt gebracht worden met de vermelding Tokaji Aszú.
Een minimum van 1 kilogram Aszú bessen is vereist om 2,2 liter Aszú wijn te produceren: 100 kg voor een vat van 220 liter, de typische inhoud van een traditioneel vat in Hongaarse eik.
De achterliggende gedachte van de wetswijziging in 2013 is dat een Aszú een rijke en geconcentreerde wijn moet zijn, en de wijnen die echt representatief zijn voor deze Aszú-categorie zijn terug te vinden in de 5 puttonyos- of 6 puttonyos-categorie.
In 2012 werd Aszúeszencia, oorspronkelijk een Aszú van meer dan 180 gram/liter restsuiker, als categorie geschrapt. Aszúeszencia werd in de jaren 70 als een officiële categorie bedacht om een extra markt te creëren voor iets tussen een Aszú en een Eszencia in, maar veroorzaakte meer verwarring dan duidelijkheid.
Vergelijken we met andere restzoete wijnen afkomstig van Botrytisdruiven, dan kunnen we deze tabel opmaken:

	Tokaji Aszú	Auslese	Beerenauslese	Trockenbeerenauslese
Land	Hongarije	Duitsland/Oostenrijk	Duitsland/Oostenrijk	Duitsland/Oostenrijk
Initieel suikergehalte sap, typisch (g/l)	250–350	250-300	300-350	350-400
Finaal suikergehalte wijn, typisch (g/l)	70-200	20-70	60-120	100-250
Finaal alcoholgehalte wijn, typisch (% vol)	10-13	8-12	6-11	6-10
Titreerbaar zuur in wijn, typisch (g/l)	8-10	5-7	6-9	7-10
Rijping in vat, typisch (jaar)	2-5	0-1	0-1	0-1
Maximum totaal SO2 (mg/l)	400	350	400	400

	Sauternes/Barsas	Sélection Grains Nobles	Côteaux de Layon	Noble Late Harvest
Land	Frankrijk	Frankrijk (Alsace)	Frankrijk (Loire)	Zuid-Afrika
Initieel suikergehalte sap, typisch (g/l)	300-350	250-350	350-400	350-400
Finaal suikergehalte wijn, typisch (g/l)	50-150	50-150	50-150	100-180
Finaal alcoholgehalte wijn, typisch (% vol)	13-14	12-13	11,5-13	10-12
Titreerbaar zuur in wijn, typisch (g/l)	6-8	7-9	9-10	5-7
Rijping in vat, typisch (jaar)	1-3	0-1	0-1	0-1
Maximum totaal SO2 (mg/l)	400	400	400	—

Bron: Botrytized Wines – Ildikó Magyar
Advances in Food and Nutrition Research, Volume 63

Tokaji Aszú in het glas
Tijdens ons bezoek aan de Tokaj-regio kregen we bij nagenoeg alle domeinen Aszú-wijnen te proeven.
Attila Homonna Tokaji Aszú 6 puttonyos 2018 was de ontembare. 190 gram restsuiker, 3 tot 5 dagen maceratie van de besjes.
Een neus van bloesem- en dennenhoning, bijna harsig, met een tropische potpourri en een rokerige mineraliteit. Veelzijdig in de mond, honing en rijpe exotische vruchten, wild en springerig op de tong, met veel frisheid door de structuur van de zuurtjes. Lang en complex in afdronk.

Memorabel was de reeks single vineyard Aszú-wijnen die Zoltán Kovács, de directeur van de Royal Tokaji Wine Company in Mád ons liet proeven. De Aszú-druiven worden telkens na het inweken en persen onmiddellijk in vat gefermenteerd, gedurende zes tot zeven weken.
Royal Tokaji Mézes Mály Tokaji Aszú 6 puttonyos 2017 (iets meer Hárslevelű dan Furmint) naast Royal Tokaji Szt. Tamás Tokaji Aszú 6puttonyos 2017 (100% Furmint): Mézes Mály vertoont zich kruidiger en iets meer geparfumeerd dan Szt. Tamás. In de neus van de Mézes Mály vind ik honing en bloemen, sinaas, roomtaartje, met een delicate zoetheid en relatief hoge aciditeit, wat voor een geweldige balans zorgt. Szt Tamás is meer mineraal, met rabarber en amandelkoekjes, in de mond gelaagder met een nerveuze spicyness en een filmend lange afdronk.
Royal Tokaji Betsek Tokaji Aszú 6 puttonyos 2017 (Furmint/ Hárslevelű) naast Royal Tokaji Nyulászó Tokaji Aszú 6 puttonyos 2017 (Furmint en 3% Kabar): Betsek is mijn grote favoriet van de reeks: oranjebloesemhoning, mineraal en peperig, en door iets meer aciditeit en net iets minder restzoet komt de wijn slank en dartel over. Nyulászó komt opzetten met sinaas en groene kruiden, rozijntjes en gedroogde vruchten, en is in de mond iets breder, misschien zelfs wat te suikerig.

Single vineyard Tokaji Aszú’s bij Royal Tokaji – Foto’s: Marc Roovers

Even memorabel, na de schitterende masterclass die Istvàn Szepsy jr. van Szepsy Winery ons gaf, waren de parcellaire selecties Aszú-wijnen Betsek en Szent Tamás. Ze worden zelden gemaakt, omdat Istvàn Szepsy hier streeft naar de allerhoogste kwaliteit. Soms maar om de tien of twintig jaar. 2017 was een van de grote jaren, dus beide single vineyard Aszú’s konden worden geproduceerd. Beperkt én duur dus (richtprijs tussen 500€ en 700€ voor een flesje van 50cl).
Szepsy Betsek Tokaji Aszú 6 puttonyos 2017, 100% Furmint: is erg verfijnd, met honing, exotisch fruit, een toontje hout, nootjes en bosgrond bij opwarmen. Eerder bescheiden maar spitse aciditeit onder de ronde honingzoete romigheid.
Szepsy Szent Tamás Tokaji Aszú 6 puttonyos 2017, 100% Furmint, vertoont een potpourri van gedroogd en tropisch fruit, met rozijntjes en bospaddenstoeltjes, rokerigheid. Zeer grote complexiteit in de neus. Overrompelend smaakpatroon, breed, rijp en rijk. Indrukken van sinaasschil, ingelegde citrus, kruiden, tot rood fruit, met bos en paddenstoel. De complexiteit wordt versterkt door een zekere hoekigheid. Lange, tropische afdronk met honing, mandarijn, sinaaspartjes. Grote dessertwijn, die een meditatief stiltemoment veroorzaakte.

De schitterende Tokaji Aszú’s van Szepsy Winery – Foto: © Marc Roovers

Tokaji Eszencia (of Tokaji Essencia) is de overtreffende trap van Aszú. Onderaan het vat met de verzamelde Aszú-bessen is door het eigen gewicht het dikke sap uitgesijpeld. De suikerconcentratie is enorm, dikwijls tot 800 gram per liter, en een hoge zuurtegraad van zo’n 15 g/l. De vloeistof wordt vergist in glazen bolflessen. Door de hoge zoetheid verloopt de gisting erg langzaam. De gisten slagen er enkel in om net onder de afsluitstop, waar een beetje vochtigheid van buiten de fles de suikers wat verdunt, wat alcohol te produceren. Na vele jaren wordt amper 4 tot 5 % vol alcohol bekomen. Officieel mag dit dus zelfs niet wijn genoemd worden.
Het eindproduct, Tokaji Essencia of Tokaji Eszencia, is extreem intens, heeft een enorm hoog suikergehalte met een hoge aciditeit.
In de tabel hierboven zouden cijfertjes als volgt zijn:

	Tokaji Eszencia
Land	Hongarije
Initieel suikergehalte sap, typisch (g/l)	700 – 800
Finaal suikergehalte wijn, typisch (g/l)	600 – 700
Finaal alcoholgehalte wijn, typisch (% vol)	1 – 3
Titreerbaar zuur in wijn, typisch (g/l)	15
Rijping in vat, typisch (jaar)	0 – 10
Maximum totaal SO2 (mg/l)	400

Bron: Botrytized Wines – Ildikó Magyar
Advances in Food and Nutrition Research, Volume 63

We spreken dus over een product dat finaal zes tot zeven keer zoveel suiker bevat dan een Duitse Trockenbeerenauslese, met meer dan dubbel zoveel zuren en minder dan de helft alcohol.
We proefden bij Royal Tokaji de Tokaji Essencia 2008, een van de grote jaren van de afgelopen tijd. 4% vol alcohol, 468 g/l restzoet, 13,5 g/l aciditeit. Furmint, Hárslevelű en ‘Yellow Muscat’.
Een amber- tot koperkleurige vloeistof, dik en viskeus, met sinaaszeste, rozebottel, gedroogd fruit, oesterschelp, tabak, groene kruiden, vanille… Erg complex en adembenemend gevarieerd. In de mond: honing in al zijn ‘essentie’: zoet en romig maar lichtvoetig en multigeschakeerd. Een onvergetelijke ervaring.

Royal Tokaji Essencia 2008 – Foto: ©Marc Roovers

Lees ook:
De zoete wijnen van Tokaj – deel 1: ligging, geschiedenis, classificatie
De zoete wijnen van Tokaj – deel 2: bodem, druivenrassen, botrytis
De zoete wijnen van Tokaj – deel 4: Szamorodni, Fordítás en Máslás en slot