Interessant thema op de maandelijkse bijeenkomst van wijnclub Brabo in Antwerpen vorige keer. Wijnmeester Lander van Hoye nodigde (via Zoom) twee wijnmakers uit afkomstig van de Italiaans-Sloveense grensstreek. Ze gaven een masterclass over de witte druif ribolla gialla (in Italië) en rebula (Slovenië) die daar wordt verbouwd.
Geschiedenis, bodem en klimaat
Ribolla gialla wordt geteeld in Friuli, in het noordoosten van Italië, vlak bij de grens met Slovenië, in de heuvels van Collio. In Slovenië, net ten noorden over de heuvels van Gorizia, staat het merendeel van de rebula-wijnstokken aangeplant in Goriška Brda. De grensstreek is in het verleden regelmatig oorzaak van twist geweest. Joegoslavië, Oostenrijk, Italië, en zelfs even Duitsland hebben ooit aanspraak gemaakt op het gebied.
Honderd miljoen jaar geleden, in het geologische tijdperk ‘Bovenste Krijt’, was het gebied een oceaan. Als gevolg daarvan vind je er nu in de bodem ‘flysh‘: gelaagde sedimentaire afzettingen van zandsteen en mergel, die in Slovenië ‘opoka‘ en in Italië ‘ponca‘ worden genoemd. De bodemlaag werd naar de oppervlakte gebracht door dezelfde tektonische beweging die de Alpen creëerde. Deze bodem, vol mariene fossielen, verkruimelt gemakkelijk, waardoor wijnstokken gemakkelijk tien tot twaalf meter diep kunnen wortelen, waar de opgeloste slibdeeltjes, rijk aan voedingsstoffen en mineralen, worden opgenomen.
Klimatologisch wordt de wijnbouw gekenmerkt door de wisselwerking van bergen en zee, regen en wind. De warme, vochtige winden van de Adriatische Zee worden gecompenseerd door de droge, koele Tramontana-wind van de Julische Alpen. Warme dagen en koele nachten wisselen zich af.
Ribolla Gialla werd lange tijd beschouwd als een van de beste wijnen van Italië, en in de dertiende eeuw waren de wijnen regelmatig aanwezig op de tafels van de adel van Venetië. De vroegste vermelding van zijn wijn dateert uit 1296, onder de naam Rabola, een oud synoniem voor Ribolla: op 20 maart van dat jaar beslechtte paus Bonifatius VIII een geschil tussen de bisschop van Triëste en het klooster van San Giorgio Maggiore in Venetië over de verkoop van een wijn genaamd Rabola. Later wordt de wijn nog vermeld in een verkoopakte uit 1299.
Net omdat de druif al zo lang bestaat, zijn er veel klonen tot ontwikkeling kunnen komen. Recent DNA-onderzoek naar rebula in Slovenië bevestigt dat het om dezelfde variëteit gaat als ribolla gialla, maar dat er ook een significante genetische diversiteit is tussen de klonen aangeplant in Goriška Brda (Slovenië) en Collio (Italië).
Diversiteit
De unieke klimatologische omstandigheden en bodem, in combinatie met de rijke en bewogen geschiedenis, een lange traditie samen met moderne technieken zorgen voor een heel diverse wijncultuur.
Divers is inderdaad het kenmerk hier.
Traditioneel zijn de Ribolla- en Rebula-wijnen licht van smaak en hoog in zuurtegraad, soms licht bloemig. Meer ambitieuze en innovatieve producenten maken meer geconcentreerde en karaktervolle versies met fermentatie op vat en houtrijping, wat resulteert in een diepgele kleur en rijke geelfruitige, soms nootachtige en minerale smaken. Orange wine (skin contact wine, maceration wine), wijn waarbij de langere schilweking zorgt voor een complex en aromatisch eindproduct was van oudsher een type wijn dat hier geproduceerd werd. Moderne wijnmakers leggen zich daar nu meer en meer op toe, zoals de proeverij zal uitwijzen.
De wijnen
Lander van Hoye had een afspraak gemaakt met Matjaž Četrtič van Ferdinand Winery (Brda, Slovenië) en Robert Prinčič van het domein Gradis’ciutta (Collio). Via Zoom, laat het virtueel samenkomen dan toch een van de voordelen zijn die de Covidcrisis ons gebracht heeft.
De eerste wijn, een schuimwijn, is al meteen een gezamenlijk project van de twee bevriende wijnmakers.
Matjaž Četrtič uit Kojsko in Brda en Robert Prinčič uit San Floriano wonen op slechts een steenworp van elkaar aan de Italiaans-Sloveense grens. Tijdens zijn masteropleiding wijnhandel ontmoet Robert zijn medestudent Matjaž. Als afstudeerproject besluiten ze een wijn te maken die de twee wijnbouwgebieden van Collio en Brda terug verenigt. De Latijnse naam Sinefinis verwijst het grenzeloze en eindeloze. De wijnmakers noemen hun gezamenlijke project ‘a cross border wine’.
1- Prinčič & Četrtič Sinefinis Rebolium Brut MMXVII (2017)
Schuimwijn geproduceerd met Italiaanse ribolla en Sloveense rebula-druiven volgens de klassieke methode, met hergisting in de fles en 4 jaar rijping sur lattes. De dosage bedraagt 3 gram per liter. De druiven ribolla en rebula vertonen niet zo’n uitgesproken autolysekarakter als bijvoorbeeld chardonnay of pinot noir, de klassieke champagnedruiven.
We vinden florale en citrustonen in de neus, een heel lichte brioche, frisse groene kruiden en witte besjes. Fris en sappig met grannysmithzuurtjes, gedroogde vruchten en fijne bittertjes.
2- Gradis’ciutta Ribolla Gialla 2021 (DOC Collio)
De druiven ondergaan 24 uur koude maceratie (cryo-maceratie) voor het persen en vergisten. Daarna blijft de wijn op de fijne droesem tot het bottelen.
Licht aromatische neus van kweepeer, gele appeltjes, lokum (Turks fruit) en kleine rode besjes. Iets breed in aanzet, met gedroogd en wit fruit, een kleine zoete impressie, met een beetje vettigheid van het verblijf sur lie.
3- Ferdinand Rebula / Ribolla Gialla 2021 (PDO Brda)
Met de hand geplukte druiven worden zacht geperst. De most wordt gekoeld tot 10°C. Na 24 uur wordt de heldere most gefermenteerd in roestvrijstalen tanks.
Citrus, perzikjes en hooi in de neus, met een kleine mineraliteit. Strak in aanzet, met stevige citroenzuren, grannysmithappel, en fijne bitters. Een beetje strenge wijn die nog mag versmelten.
4- Ferdinand Rebula Época 2020 (PDO Brda)
Geselecteerde manueel geplukte druiven worden ontsteeld en gekneusd. Na 24 uur koude maceratie worden de druiven voorzichtig geperst. Na 24 uur bezinken wordt de most gefermenteerd in 500 liter vaten van Slavonische eik, waarin de wijn ook 12 maanden op de droesem rijpt.
Een rijpe, licht evolutieve neus met botertoets, gele vruchten en gedroogd fruit, rijpe appel, kleine kruiden en een beetje wax. Stevig en redelijk breed mondgevoel, romig met goede zuren. Vrij lange afdronk met rijp fruit en lactisch gevoel.
5- Prinčič Sveti Nikolaj Vino Rebula 2019 (Slovenija)
Robert Prinčič heeft altijd een groot affiniteitsgevoel gehad voor de Collio- en de Brda-regio’s en in het bijzonder voor de ribolla gialla/rebula druif. Dat bracht hem ertoe om ook wijngaarden te verwerven over de grens, op enkele toplocaties van Brda, Neblo en Zali Breg.
De druiven werden geplukt bij volledige fenolische rijpheid en gevinificeerd in de wijnmakerij in Italië in de traditionele lokale stijl, met korte maceratie en een volledig jaar rijping sur lie in grote vaten van Slavonische eik.
Fijn boeket met delicaat licht fruit, gedroogde vruchten en kweepeer, lindenthee, mirabel en vanille. Complexe aanzet met zoet rijp fruit, boter en karamel, en wat vanillebittertjes. Boterige afdronk met licht tannineus gevoel.
In de laatste flight komen twee orange wines tegenover elkaar te staan. Ze werden op merkelijk andere wijze vervaardigd.
6- Ferdinand Brutus 2018 (PDO Brda)
De met de hand geplukte druiven worden ontsteeld en in vaten met wilde inheemse gistcultuur spontaan tot fermentatie gebracht. Na de gisting blijven de bessen in contact met de wijn tot de volgende oogst, dat is gedurende 12 maanden. Pas daarna wordt de wijn gescheiden van de bessen en nog een jaar verder gerijpt in vat.
Licht koperkleurig, beetje matte spiegel.
Sinaasschil, potpourri van gedroogde bloemen en gedroogd fruit, lindethee en zwarte thee, kerrie. Licht en dartel (!), met fijne zuren en tannines, gedroogd fruit en zeste van citrus, kardemon, kruidigheid. Lange afdronk met perzik, gedroogde vruchten, romigheid en fijne tanninebittertjes.
7- Prinčič Sveti Nikolaj Serenditpità Vino Rebula 2020 (Slovenija)
Hier maar 20 tot 25 dagen ‘skin contact’, waarbij de wijn in ‘Tino‘-vaten, piramidevormige open fermenters van 34.000 liter, vergist.
Lichte koperkleur, helder.
Gesloten in eerste neus, dan intens complex, met gedroogde en opgelegde citrus, kweepeer, lindenthee, rozijntjes en vanille. Wat boterig met bloemenhoning. Complexe aanzet met veel impressies, mooie balans tussen zuur en zoet (van het rijpe fruit, zegt de wijnmaker, want de wijn is volledig droog uitgegist). Lange afdronk met rozijntjes, gedroogde vruchten, cacao en zwarte chocolade.
Ik ga bekennen: een tijdje terug had ik besloten om me niet meer bezig te houden met orange wines. Dat was na de zoveelste teleurstelling toen ik nog maar eens harde, onevenwichtige of ronduit onzuivere en foutieve wijnen voorgeschoteld kreeg. Maar van de laatste twee wijnen was ik wel enthousiast. Meer dan dat, zelfs. Heel de reeks wijnen van de ribolla gialla / rebula druif waren een ontdekking trouwens. Ze verdienen veel meer bekendheid, net als waarschijnlijk heel de Italiaans-Sloveense grensregio met bevlogen en gemotiveerde wijnmakers.
Als ze allemaal zo gepassioneerd werken als Matjaž Četrtič en Robert Prinčič dan hoop ik hier nog meer van te mogen ontdekken.
Hartelijk dank, Lander en heel het bestuur van wijnclub Brabo, voor deze interessante avond en de mooie wijnen.
Bronnen:
Guildsomm.com
Decanter.com
(Boek) – Wine Grapes: A Complete Guide to 1,368 Vine Varieties, Including Their Origins and Flavours; Jancis Robinson, Julia Harding, Jose Vouillamoz
(Boek) – Native Wine Grapes of Italy; Ian d’Agata
Ferdinand Winery
Gradis’ciutta Winery
Bottleneck.be
Wijnkrabbels 
Schitterend artikel, waarvoor dank!
LikeGeliked door 1 persoon
Dankjewel, Dirk-Antoon!
LikeLike