Arneis – Wijnkrabbels

Woensdag, en het weer begint een beetje mee te zitten. De zon laat zich al sporadisch zien, en een trui volstaat in plaats van de regenjassen.
Lorenzo brengt ons naar Canale d’Alba, waar we op bezoek gaan bij Az. Agr. Malvira’, voluit ‘Azienda Agricola Malvirà dei F.lli Damonte’. Of het accentje nu op de ‘a’ of er juist achter moet blijft onduidelijk. Op de etiketten van de flessen komen beide versies voor.

Het wijnhuis Malvira’
Het domein is in de jaren vijftig opgericht door Giuseppe Damonte en wordt tegenwoordig beheerd door zijn zonen, de broers Roberto en Massimo Damonte. De derde generatie is ook al actief in het bedrijf: Giacomo heeft de taak van keldermeester overgenomen, en Francesco is verantwoordelijk voor de wijngaarden.

De naam van het bedrijf is een soort geuzennaam. De familie bezat een 19e-eeuws gebouw in het centrum van Canale dat het hoofdkantoor van de wijnmakerij werd halverwege de jaren 1970. De binnenplaats van het gebouw was echter naar het noorden gericht, en niet naar het zuiden zoals de traditie in de steek was. Het bebouw was dus ‘slecht gericht’: Malvirà…
In 1989 werd het wijnhuis verplaatst naar de huidige locatie aan de voet van de Santa Trinità-wijngaard en in de daaropvolgende jaren uitgebreid om zich aan te passen aan de behoeften van het bedrijf.

*Santa Trinità-wijngaard met bloeiend mosterdzaad*

Hier wordt gewerkt met respect voor natuur en omgeving. We zien tussen de wijnstokken het mosterdzaad in bloei staan, een bron van natuurlijke bemesting. Even verder staat er een veelheid aan wilde planten die voor biodiversiteit zorgt en om de bodemstructuur en vruchtbaarheid te verbeteren.
Het bedrijf is sinds 2017 organisch gecertificeerd. Het groene logo op het achteretiket van de flessen bevestigt dat er geen synthetische chemische middelen in de wijngaarden worden gebruikt. Waar en wanneer het nodig is wordt met minimale hoeveelheden koper en zwavel gesproeid, en met etherische olie van sinaasappel om schimmelziekten te bestrijden. Ook in de kelder gelden regels, en moet de wijnbereiding plaatsvinden met een beperkt gebruik van sulfieten.

Arneis
Een van de belangrijkste druivenrassen waarop Malvira’ zich richt is arneis. Deze witte druif heeft een lange geschiedenis in de Roero. Meer daarover lees je in deel ‘Kennismaking met Roero DOCG en met Poderi Moretti‘.

Malvira’ heeft baanbrekend werk verricht in het definiëren en vinificeren van ‘cru’s’ voor Arneis. Roberto en Massimo Damonte hebben de diversiteit van de terroirs binnen hun wijngaarden bestudeerd en geïdentificeerd welke percelen de beste omstandigheden bieden voor de Arneis-druif. Door deze gedetailleerde analyse konden ze specifieke ‘cru’s’ definiëren, elk met hun eigen unieke bodemstructuren, microklimaten en blootstellingen. Dit nauwgezette werk heeft geleid tot de productie van enkele van de meest verfijnde en karaktervolle Arneis-wijnen in Piemonte.
De identificatie van deze cru’s heeft Malvira’ in staat gesteld om Arneis-wijnen te produceren die de unieke eigenschappen van elk perceel weerspiegelen. Wijnen afkomstig van de wijngaard Santa Trinità, gelegen op een zonnige helling met zandige bodems, vertonen vaak een aromatische intensiteit en elegantie. Aan de andere kant levert de wijngaard Renesio, met zijn kalkrijke bodems, Arneis-wijnen met meer mineraliteit en structuur.

We bezoeken de uitgestrekte ondergrondse kelders. Hier rijpen de wijnen in een veelheid van vaten: roestvrij staal, en houten vaten variërend van grote ‘botti’ tot de klassieke barriques. In de opslagruimte liggen tussen de 800.000 en één miljoen flessen opgeslagen. De productie bedraagt immers 300.000 flessen per jaar, die dan nog na de opvoeding op hout enkele jaren op fles blijven rusten.

De wijngaarden van Malvira’
Renesio is een historische wijngaard. Hier werd al in 1478 verwezen over de teelt van Arneis in de omgeving van Alba. Renesio heeft vermoedelijk ook de naam heeft gegeven aan de druif arneis. Via etymologische weg kan de oude Frans-Latijnse naam ‘Reneysium’ verbasterd zijn naar ‘Renexij’, en naar het Italiaans overgebracht tot ‘Ornesio’ en zo naar Arneis.
Renesio is 6,5 ha groot, oriëntatie op het zuiden, noorden en oosten. De bodem bestaat uit kalksteen met fossiele schelpen, en de hoogte varieert tussen 260m en 320m.
Santa Trinità is vernoemd naar een kapelletje van de Heilige Drievuldigheid dat zich midden in de wijngaard bevindt. Het oorspronkelijke perceel van 4.400 vierkante meter (0.44 ha) is in de loop der jaren uitgebreid tot de huidige omvang van 17 ha, dankzij de aankoop van vele kleine wijngaardpercelen van naburige families. De wijngaard bestaat voornamelijk uit zand- en kleilagen en ligt op het noorden, zuiden, westen en oosten. De hoogte is tussen 209 en 320 meter. Er staan naast arneis en nebbiolo ook kleine perceeltjes barbera, favorita, brachetto en bonarda piemontese aangeplant.
Zowel het wijnhuis als Vila Tiboldi, het restaurant en gastenverblijf, zijn omgeven door de S. S. Trinità.

Saglietto is de oudste wijngaard van de familie Damonte, jaar na jaar uitgebreid met de aankoop van aangrenzende wijngaarden. De productie van arneis-druiven bij Malvirà begon in deze wijngaard. De wijngaard beslaat een oppervlakte van 6 ha, op een hoogte variërend van 200 tot 240 meter, met zuidelijke, oostelijke en westelijke ligging. De bodem is kalkrijk en heeft ook twee meer zandige stukken. Naast arneis staan hier ook sauvignon blanc en brachetto lungo del Roero aangeplant.
Mombeltramo is de nebbiolowijngaard van Malvira’. Deze kalkrijke wijngaard is 4,5 ha groot met oostelijke en zuidelijke ligging en ligt op een hoogte tussen 210 en 300 meter boven zeeniveau.
Andere wijngaarden zijn San Michele (arneis) en Santa Margherita (sauvignon blanc).
Ook in Langhe bezitten de familie wijngaarden. In La Morra hebben ze een kleine bezitting in Boiolo, waar ze een Barolo produceren. Sinds 2021 maken ze ook Barolo van de Serra Denari, eveneens in La Morra.

*Het amfitheater van de Santa Trinità wijngaard*

Arneis in het glas
In het aangenaam ruime proeflokaal krijgen we, tijdens een wat chaotische en onoverzichtelijke presentatie, mooie witte wijnen in het glas.
Beginnen doen we met de basiswijn van het huis:
Az. Agr. Malvira’ 2022 Roero Arneis DOCG
Dit is meteen al een schot in de roos. Minerale neus met citrus, perzik, peer en kleine kruiden, een sappige romigheid met zachte zuren, appel en peer, en iets lactisch, ook in de afdronk.

Az. Agr. Malvira’ ‘Renesio’ 2021 Roero Arneis DOCG
De wijn is enkel opgevoed op roestvrij staal. Ik noteer weer veel in mijn boekje, dus boeiend en interessante wijn.
Licht animaal bij openen, iets meer richting exotisch fruit: lychee, citrus, sinaaszeste. Lichtvoetige structuur met een pepertje en wat kruidigheid, peer, perzik, rijpe appel. Goede lengte in afdronk.

Az. Agr. Malvira’ ‘S. S. Trinità’ 2021 Roero Arneis DOCG
10% rijpt op hout gedurende zes maanden, op oude vaten van meer dan twaalf jaar oud.
Delicaat wit fruit, appel, peer, perzik en meloen, kalkige mineraliteit. Rijkere wijn door de opvoeding, zoethout, karamel, lactisch (yoghurt). Ook in de afdronk vinden we iets karamel terug. Mooie wijn ook.

Az. Agr. Malvira’ ‘Vigna Saglietto’ 2019 Roero Arneis Riserva DOCG
50% opgevoed in ‘botti’ van 2.500 liter, van Oostenrijkse makelij.
Gele appel, sappige perzik, sinaas, meloen, mineraliteit. Rondeur en materie, klein tropisch fruit, ananas en rijpe perzik, en ook wat groene appel. Complexe wijn tot en met de afdronk.

Az. Agr. Malvira’ ‘Renesio’ 2013 Roero Arneis DOCG
Licht oxidatief, we ontdekken saffraan, roosjes, krijt. Rijp en een beetje zoet fruit balanceert met de zachte zuren, meloentjes, peer en gele appel. Finesserijke afdronk.

Az. Agr. Malvira’ ‘Treuve’ 2015 Langhe Bianco DOC
Een blend van Arneis, Chardonnay en Sauvignon Blanc, afzonderlijk gevinificeerd.
Weer zo een finessewijn, waarin zeste van citroen, jeneverbes, zolderfruit en ananas terug te vinden is. Sappig dens en complex met een veelheid aan fruitimprerssies, van appel tot klein tropisch fruit. Schitterende wijn!

*De schitterende line-up van de witte wijnen*

Na deze degustatie worden we uitgenodigd voor een ‘light lunch’ in Villa Tiboldi. Daarover kan je lezen in het volgende deel.

De wijnen van Malvira’ worden in België ingevoerd door Vintology en HopeWines in Duffel

Met dank aan I Vini Del Piemonte voor de uitnodiging en de organisatie, en aan Lorenzo Labriot van Wildwinetours voor de begeleiding en de ondersteuning van deze wijntrip.

Lees ook: Erbaluce di Caluso DOCG, een kennismaking – deel 1: Cantine Crosio
Lees ook: Erbaluce di Caluso DOCG, een kennismaking – deel 2: de Masterclass
Lees ook: Erbaluce di Caluso DOCG, een kennismaking – deel 3 : Az. Agr. Cieck en Az. Agr. Orsolani
Lees ook: Erbaluce di Caluso DOCG, een kennismaking – deel 4 : deel 4, Domenico Tapperlo Merlo
Lees ook: Kennismaking met Canavese DOC bij Az. Agr. Le Masche

Lees ook: Kennismaking met Roero DOCG en met Poderi Moretti

Vanuit Canavese rijden we naar het zuiden, richting de ‘grote’ wijnregio’s Barolo en Barbaresco.  Onderweg genieten we van de rollende heuvels, met bossen, weilanden en wijngaarden van Roero, een belangrijke Piemontese regio die dikwijls over het hoofd gezien wordt.

Bodem en klimaat

Roero is een heuvelachtig gebied dat tegenover Barolo en Barbaresco aan de overkant van de rivier de Tanaro ligt. De bodem bestaat overwegend uit goed gedraineerde mergelzandsteen met variërende percentages kalksteen en klei. 130 miljoen jaar geleden was er hier een binnenzee, waardoor er nog steeds fossielen van schelpen en zeedieren kunnen gevonden worden.
Geologisch wordt Roero gekenmerkt door een rotsformatie die bekend staat als ‘Tanaro capture’, wat een verandering in de loop van de rivier betekent die werd veroorzaakt door een beweging van de aardkorst. Deze specifieke ontwikkeling heeft geleid tot de vorming van afwisselende lagen zand, klei en kalksteen, die afhankelijk van het gebied op verschillende manieren werden gemengd. De bodem in dit gebied is daarom het resultaat van het uiteenvallen en opnieuw vermengen van overlappende lagen, die in miljoenen jaar geleden zijn afgezet op de kristallijne bodem van de oude binnenzee. 

*Bodem met zand, klei en zeefossielen (©https://www.independent.wine)*

Het klimaat is mediterraan met alpine invloeden. Roero kent jaarlijks minder dan 900 mm regen, wat, gecombineerd met de glooiende wijngaarden en de poreuze ondergrond, resulteert in kleine druiven met zeer geconcentreerde smaken. Het groeiseizoen is wat kort vanwege de koude: het gebied ligt vrij dicht bij de Alpen. Hagel en vorst zijn risico’s in zowel de lente als de herfst. De hitte tijdens het groeiseizoen wordt gematigd door frequente mist.

Roero DOCG

Roero DOCG is gespecialiseerd in witte wijnen gemaakt van arneis en rode wijnen van nebbiolo. 
Het DOC statuut dateert van 1985, het DOCG statuut voor de rode wijnen Roero en Roero Riserva, en de witte Roero Arneis en de schuimwijn Roero Arneis Spumante werd verleend in 2005. Roero Arneis Riserva DOCG werd toegevoegd in 2017.
In 2014 werd Roero erkend als UNESCO werelderfgoed.

Roero Arneis DOCG
Arneis behoort tot het handjevol inheemse Italiaanse variëteiten die tegen het midden van de twintigste eeuw bijna uitgestorven waren. Geleidelijk aan, vanaf de jaren zeventig, begonnen gepassioneerde producenten terug wijngaarden aan te planten en het areaal steeg van drie kleine wijngaardjes tot bijna 1000 ha vandaag de dag. Arneis is wel inheems aan Roero: uit geschriften uit 1478 blijkt dat de druif daar toen al werd verbouwd. Zowel Roero Arneis als de schuimwijn (Roero Arneis Spumante DOCG) moet voor minstens 95% van arneis worden gemaakt. Roero Arneis Riserva moet 100% arneis bevatten, en dient 16 maanden te rijpen alvorens op de markt gebracht te worden.

Roero Nebbiolo DOCG
 Door de meer zanderige bodem is de stijl van de rode wijnen over het algemeen elegant en toegankelijk. De tannines van de nebiolo zijn uiteraard aanwezig, maar ze zijn zachter dan typisch is voor Barolo en Barbaresco. Dit maakt de Roero Nebbiolo een wat gemakkelijkere en eerder drinkbare wijn is.  Ook hier geldt dat nebbiolo minstens 95% van de blend moet uitmaken. Bijzonder te vermelden is datr de overige 5% druiven uit dezelfde wijngaard afkomstig moeten zijn. De barbera bijvoorbeeld die in een historische wijngaard ook staat aangeplant mag samen met de nebbiolo geoorgst en vergist worden.  Roero Nebbiolo moet minimaal 20 maanden rijpen, waarvan minimum zes op eikenhout. Roero Riserva (verplicht 100% nebbiolo) moet minimaal 32 maanden in de kelder liggen, waarvan ook minimum zes maanden op eikenhout. In de praktijk rijpen de betere producenten hun Roero Rosso en Riserva langer. 

Az. Agr. Poderi Moretti
Onze eerste kennismaking met Roero is op de tweede avond van de wijnreis. We zijn in Roddi aangekomen, in het kleine lieflijke hotel-restaurant La Crota.
Poderi Moretti is een familiebedrijf dat ontstond uit de vereniging van twee historische families uit Monteu Roero, de familie Moretti en de familie Occhetti, die al sinds 1630 in de Roero-regio aanwezig zijn, zoals blijkt uit oude registers in Monteu Roero. Tegenwoordig wordt de boerderij geleid door Francesco Moretti, bijgestaan door zijn dochter Alessandra en zijn zoon Richard, die beiden oenologie studeerden. Ze bezitten wijngaarden in Monteu Roero en in de naburige dorpen Montaldo Roero, Santo Stefano Roero, Vezza d’Alba en Govone. In totaal beslaat het landgoed 40 hectare, waarvan 25 hectare wijngaard.

*Alessandra Moretti. van Az. Agr. Poderi Moretti*

Tijdens het diner krijgen we het aangename gezelschap van Alessandra Moretti. Ze presenteert tijdens het klassieke menu (met een aspergegerecht, uiteraard) drie van hun wijnen, die een mooi beeld schetsen van waar Poderi Moretti voor staat. Ze doet dat op een ongedwongen en grappige manier, waardoor er een leuke sfeer ontstaat aan tafel.

Poderi Moretti Roero Arneis 2022 DOCG
De instap-arneis van het bedrijf. Gecontroleerde gisting in roestvrij staal op lage temperatuur gevolgd door vier maanden rijping op de fijne droesem.
Delicate kruidige en florale neus met kruisbes, peer en witte peper; besjes en sappige balans met zachte zuren, erg toegankelijk zonder grote complexiteit.
Poderi Moretti Langhe Nebbiolo 2020 DOCG
Dit is ook de instap-nebbiolo. Traditionele gisting in roestvrijstalen tanks met maceratie van ongeveer vijftien dagen, tien maanden in vaten van 3200 liter Slavonische eik.
Aromatisch en floraal, met kersjes en rode bes; fris en lichtvoetig in aanzet met versmolten tannine en zachte zuren, delicaat in de mond; goede sappige afdronk. Dit is als basiswijn heel mooi!
Poderi Moretti Roero Nebbiolo Riserva ‘Occhetti Pulciano’ 2019 DOCG
De etiketten voor Roero DOCG kunnen een of twee geografische namen bevatten. De eerste geeft aan uit welke specifieke locatie de wijn afkomstig is. Meestal is het een heuvel, of een groep wijngaarden, die al lang een reputatie hebben opgebouwd voor het produceren van wijnen van uitstekende kwaliteit. Net zoals in Barolo en Barbaresco worden dit de ‘aanvullende geografische vermeldingen’ genoemd (Menzione Geografica Aggiuntiva of MGA). De tweede naam vermeldt een specifieke wijngaard met een cru-rating binnen de MGA , die een nog hogere reputatie heeft en wordt erkend vanwege zijn uitzonderlijke kwaliteit.
 Occhetti Pulciano is dus afkomstig van de single vineyard Pulciano binnen de MGA of cru Occhetti in Monteu Roero. 30 jaar oude stokken. Traditionele gisting in roestvrijstalen tanks met maceratie van ongeveer 30 dagen, daarna 24 maanden in grote eikenhouten foeders en vaten, de wijn rijpt daarna nog 24 maanden in fles.
Balsamische neus met roosjes en rijpe bosaardbei, witte kers, vanille; toegankelijk rood fruit en stevig zwart fruit, gulle ronde sappigheid, fijne bittertjes. Een complexe elegante wijn.

De wijnen van Poderi Moretti worden in België ingevoerd door Topwijnen.be.

Na het diner mogen we nog even een kijkje nemen in de ondergrondse wijnkelder van La Crota. Vooral de kleine schatkamer vinden we interessant. We mogen helaas alleen maar kijken.

*Enkele flessen uit de schatkamer van hotel-restaurant La Crota*

Met dank aan I Vini Del Piemonte voor de uitnodiging en de organisatie, en aan Lorenzo Labriot van Wildwinetours voor de begeleiding en de ondersteuning van deze wijntrip.

Tag: Arneis

Az. Agr. Malvira’: toonaangevend in Roero (Piemonte) (deel 1)

Kennismaking met Roero DOCG en met Poderi Moretti